Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
lubszerzej,przezgrupęosóblubkulturę;2.Teumysłowekomponenty,
którewynikajązewszystkichprocesówwrodzonychlubnabytychprzez
doświadczenia”(Reber2000,s.823).Przytoczonaquasi-definicjazjed-
nejstronyuspokajanasswympodobieństwemdointuicyjnego,potocz-
negorozumieniawiedzy,zdrugiejzaśstronyprzypominaoideiwiedzy
wrodzonej,októrejnacodzieńrzadkopamiętamy.
Rezygnującznadzieidoprecyzowaniapojęciawiedzy,powinniśmy
jednakzastanowićsięwstępnienadmożliwościamiodróżnieniawiedzy
odtego,coniąniejest,atakżenadprzyczynamiewentualnychtrudności
wtymzakresie.Zauważmy,żetradycyjne(klasyczne)rozumieniewie-
dzyzakładajejprawdziwość.Dopókiposługujemysięwiedząnawłasny
użytek,dopókiniekonfrontujemyjejzwiedząinnychużytkowników,
czyliniepróbujemysięniądzielić,przekazywać,awięcponiekądnarzu-
caćjejinnym,dopótystosunkowołatwonamwierzyćwprawdziwość
własnychprzekonań.Możnabypowiedzieć,żesubiektywnepoczucie
pewnościjestdomyślne,narzucasięsamo,towarzyszywłasnympoglą-
dom.Wydajemisię,żencoś”jestnjakieś”,itowłaśnieprzekonujemnie,
żetakwłaśniejest!
Kiedyjednakcoś,couważamzaprawdziwąwiedzę(lubpoprostu
zaprawdę),opuszczamójindywidualnyumysł,narażającsięnakonfron-
tacjęzumysłamiinnychludzi,coraztrudniejopoczuciepewności.Poja-
wiająsięróżnicepoglądów,czylisubiektywnychprawd,awśladzatym
naglącapotrzebauzasadnianiawłasnychracji.Wiedza,traktowanajako
wytwórlubfenomenintersubiektywny,domagasięuzasadnienia.Mo-
żemydowodzićswoichracji,odwołującsiędoróżnychprzekonujących
argumentów.Awówczasokazujesięczęsto,żeto,conasprzekonuje,
niekonieczniejestracjonalnymargumentemorazżeniełatwoodróżnić
argumentyracjonalneodnieracjonalnych.
Tradycjafilozoficznapodsuwanamdwaracjonalnesposobydowo-
dzenia:dedukcyjnyiindukcyjny.Dedukcja,wnioskowaniezprzesłanek
ogólniejszychoprawdziwościbardziejszczegółowychwniosków,traci
jednaksweracjonalnewalory,gdytylkoopuszczamydobrzesformali-
zowanyispójnysystemdedukcyjny.Wprawdziematematykaniekłamie
irzadkospierasięsamazsobą,aleteżniewypowiadasięwprostoniema-
tematycznychdomenachrzeczywistości.Zkoleinaukiempiryczne,jak
wiadomo,opierająsięzasadniczonawnioskowaniuindukcyjnym,rezy-
gnująctymsamymzkategorii(intersubiektywnej)pewności,jakrównież
zkategoriiprawdyifałszu.Zadowalająsięnatomiastformułowaniem
zależnościocharakterzestatystycznym,zastępująctymsamymkategorię
prawdypojęciemstopniaprawdopodobieństwa.Wnioskowanieindukcyj-
10
