Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Modernizacjatotalitarna
33
przywracać.Pragnąłuczestniczyćwprzekształceniachnowoczesnegożycia,
projektującprzyszłośćnarodu,zpragnieniemmocy,którąchciałpotwierdzać
przezwalkęipodbój.Instrumentalneodwołaniasiędomitówminionejchwały,
dokonywanedlaodnowydumynarodowej,współistniaływnacjonalizmiemo-
dernistycznymznowymimitamiprzyszłychzwycięstw,mającychnadejść.
Egzaltacjaprymatemnaroduwspółistniałazambicjamidokreowanianowych
wartościizasadnowoczesnejcywilizacjiuniwersalnej.Wiarawprymatducha
współistniałazpochwałąrealnościsiły:wojnairewolucjamogłybyćkoniecz-
nyminarzędziamiodrodzenianarodowego,„podbojunowoczesności”ibu-
dowynowejwłoskiejcywilizacji,mającejodcisnąćswojepiętnonanowoczes-
nościdwudziestegowieku.
Ideabojowejfunkcjikultury,jakoaktywnościduchowej,formującejno-
woczesnąświadomość„nowegoWłocha”,byławspólnadlaróżnychruchów
modernistycznejawangardy.Wspólnebyłoteżprzekonanie,że„bycienowo-
czesnymi”znaczyłoprzedewszystkim–bypowtórzyćzaCrocem–byćprze-
konanym,żemasię„kulturępełnegoczłowieka”
47
,którawświadomości
ówczesnegoWłochapowinnabyłazająćmiejsceopróżnioneprzeztradycyjną
religię.Ztegopunktuwidzenianowoczesnośćbyłainterpretowanajakoepoka
kryzysuiprzejściaodsystemuwartościwłaściwychepoceprzedindustrialnej
kuformowaniunowejcywilizacji,którejtworzeniezależałoodzdolności
nowoczesnegoczłowiekadoprzezwyciężeniawłasnejprzeszłościiformowania
przyszłości.Świadomośćprzeżywaniakryzysucywilizacjibyłasprawązasadni-
cząwdoświadczeniunowoczesnościnowychpokoleń,nawetdlamłodzieży
niezaangażowanejwwalkęawangardystów.„Duszazbiorowa–pisałMussolini
wroku1903–niejestjeszczewpełniuformowanaiwahasiępomiędzystarym
inowym,pomiędzyideałaminowoczesnymiiarchaicznymiwierzeniami”
48
.
Młodyrewolucjonista,mieszającMarksazNietzschem,interpretowałnowo-
czesnośćprzedewszystkimjakoepokęprzemianywartości.Miałabyona,za
pośrednictwemsocjalizmu,doprowadzićdoprzezwyciężeniacywilizacjichrze-
ścijańskiejidopowstanianowejcywilizacjipogańskiej.Staćsiętomiałoprzez
impulswolimocy,„którawyrażasięwtworzeniunowychwartościmoralnych,
artystycznychispołecznych”i„nadajesensżyciu...Nadczłowiekjestsymbolem
iprzedstawicielemtegoniespokojnegoitragicznegokryzysu,któryprzetaczasię
przezświadomośćeuropejską,wposzukiwaniunowychźródełprzyjemności,
piękna,ideału.Jesttopotwierdzeniemnaszejsłabości,alejednocześnienadzie-
jąnaszegozbawienia.Tozmierzchijutrzenka.Toprzedewszystkimhymnna
cześćżycia–życiaprzeżywanegozewszystkichsił,wstałymnapięciuiwdążeniu
doczegośwyższego,bardziejwyrafinowanego,bardziejkuszącego”
49
.
KwestiaodrodzeniaWłochów,kulturowejedukacjinowegoczłowieka,
znajdowałasięwcentrummodernizacyjnegoprojektugrupawangardowych
iinspirowałaichposzukiwanianowego,całościowegoideałużycia,coprze-
jawiałosięwpostulacienowejlaickiejreligii.Uważanojązaelementzasad-
