Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Wprowadzenie
prawicy,jakilewicy.Historiatychwpływówwformacjiideologiifaszystowskiej
jestprzedmiotemnaszejksiążki.
Ideologiafaszystowska,zrodzonazdoświadczeńWielkiejWojny,dzie-
dziczkanacjonalizmumodernistycznego,możebyćuważanazaprzejawmo-
dernizmupolitycznego.Podtymterminemrozumiemyideologię,któraak-
ceptujemodernizacjęiutrzymuje,iżdysponujeformułązdolnądaćludziom
wciągniętymwwirnowoczesności„siłęzmienianiaświata,któryzmieniaich
samych,zdolnośćodnalezieniawłasnejdrogiwtymwirzeiczynieniagowłas-
nym”
69
.Istotnie,wprzypadkufaszyzmunieuważamy,abymożnabyłomówić
o„modernizmiereakcyjnym”
70
jakooideologiiantymodernistycznej,która
pragnieposługiwaćsiętechnologiądlaobronyiutwierdzeniaideałuspołe-
czeństwatradycyjnego,pojmowanegojakoschronienieprzednowoczesnący-
wilizacją.Wtymsensiefaszyzmniebyłantymodernistyczny,nawetjeżeliwjego
ideologiibywałyelementy„rewoltyprzeciwnowoczesnemuświatu”,identyfi-
kowanemuzcywilizacjąprotestanckąiliberalną,zreakcyjnymtradycjona-
lizmemmonarchistycznymalboteżzmitycznymkultemprowincjonalizmu
„arcygminnego”
71
.Faszyzmmiałwłasnąwizjęnowoczesności,którastanowiła
przeciwieństwokultury,ideologiiistylumodernizmuliberalnego,socjalistycz-
negoikomunistycznego.Rościłsobiepretensjedonarzuceniawłasnejformuły
nowoczesnościwdwudziestymwieku.Wtymsensiemożnamówićo„moder-
nizmiefaszystowskim”.
Wfaszyzmietypowomodernistycznabyłaprzedewszystkimaktywistyczna
koncepcjaegzystencji,cooznaczało–jakwyjaśniałtoorganZwiązkówKom-
batanckich[FascidiCombatimento]–„umiećzrozumiećczasy,wktórychsię
żyje,umiećdostosowaćsiędozmienionejatmosfery,dozdarzeńnastępujących
posobieikłębiącychsięwzdyszanymwirzenowoczesnejcywilizacji”
72
.Akty-
wizmowitowarzyszyłairracjonalistycznakoncepcjapolityki,którawtworzeniu
nowejkulturypolitycznejpodkreślałaprymatdoświadczeńprzeżytychnad
teorią,prymatwiarynadrozumem
73
.Relatywizmfaszyzmuwzględemteorii
ieksperymentalizminstytucjonalnybyłykolejnącechąmodernistycznąfaszyz-
mu,koherentnązegzystencjalistycznymintuicjonizmemwpolityce.Pojmo-
wanyonbyłnadewszystkowjegobezpośrednichformachwitalistycznych,jako
„zuchwałość,jakoporywy,jakoryzyko,jakoniezadowoleniezrzeczywistości,
jakoprzygoda,jakospełnianierytuałudziałania”
74
.Ponadto,typowomoder-
nistycznabyłaafirmacjaprymatumyśleniamitycznego–wsensiesoreliańskim
–wpolitycemasowej.Modernistycznybyłtakżemitycznyużytekczyniony
zhistoriiitradycji,dlamobilizacjimasitworzeniareligiipolitycznej.Tradycja
historycznaniebyładlafaszyzmuświątynią,gdzienależałokontemplować
inostalgicznieczcićwielkośćdawnejchwały,zachowującwnienaruszonym
staniejejpamięć,uświęconąarcheologicznymipozostałościami.Historiabyła
arsenałem,zktóregowydobywałosięmity,mającemobilizowaćdodziałań
politycznychilegitymizowaćje.Minionachwałabyłaprzywoływanajakobo-
