Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćteoretyczna
poddać.Wefekcieszczęścieutożsamiałosięzapatią,równałowy-
zbyciusięwszelkiejnamiętnościipodporządkowaniuprzemożnej
sileprzeznaczenia.Tymbardziejciekawejest,żefunkcjonującedziś
wyrażenienstoickispokój”mawydźwiękpozytywny.
Sceptycy,jeślichodziosztukężycia,oferowaliwzasadziejesz-
czemniejodstoików.Onirównieżpreferowalispokój,awięcwy-
zbyciesięafektu,jednak-wprzeciwieństwiedostoików-wątpili
takżewludzkiepoznanie.NatomiastPlatonwswejmyślioafek-
cieproponowałujęciezasadniczozbieżnezestoickim,postulując,
żennamiętności”stanowiąprymitywny,zwierzęcysystemreakcji,
któryzniekształcarozumowyosąd(Forgas,2006).
Takieujęciewystępowałowkulturzeprzezniemaldwanastęp-
netysiąclecia.Średniowiecze,wokresiektóregoodszedłwzapo-
mnienieantycznyhumanizm,równieżnaogółpiętnowałoafekt
ijegowpływnapoznaniejakojednozgłównychznamiondoczes-
nościprzeciwstawianejwiecznemuBogu.Renesans,chociażprzy-
wróciłzainteresowaniemyślicieliczłowiekiem,czerpałobficie
zantyku,azatemrównieżzestoicyzmu,częstosięgającpostoickie
postulatywyzbyciasięafektu.Niewielezmieniłosięwtejkwestii,
gdynastałaepokabaroku.Znaczącychzmiannieprzyniósłrównież
okresoświecenia,którybywapowszechnieuznawanyzawiekro-
zumu,awięcepokę,wktórejafektwrazzeswymwpływemnapo-
znaniewciążpozostawałwniełasce(HulliTulibacki,1998).
Opisywanetuujęcieafektujakozjawiskazaburzającegopozna-
niefunkcjonowałozatemodczasówstoikóważdostosunkowo
późnegowiekuXVII,gdyepokaoświeceniazbliżałasiędokońca
ipojawilisięprekursorzyromantyzmu.Poczęlionipodważaćuję-
cieafektujakozjawiskaszkodliwegodlapoznania.Jednymznaj-
wcześniejszychpreromantykówbyłBlaisePascalpiszący,żenserce
maswojeracje,którychrozumniezna”
.Ostatecznazmianadopeł-
niłasięwkrótce,gdynastąpiłpełnyrozkwitepokiromantyzmu.
Romantycyjakopierwsidotarlidoszerszegogronaodbiorców
zpostulatempoznaniaświataprzezpryzmatuczucia,wyrażonym
przezAdamaMickiewiczawRomantyczności:nczucieiwiarasilniej
mówidomnieniżmędrcaszkiełkoioko”(por.Bachora,2008).
12
