Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HenrykWereszycki,patrzączperspektywyhistorycznej,wyrażał
pogląd,że„misjadziejowawielonarodowejmonarchiisprowadzałasię
doochronymałychnarodowości,kształtującychdopieroswoją
narodowąindywidualność”.Wprzebudowanejmonarchiiwidziałyone
„zabezpieczenieprzedzaborczymiaspiracjaminarodówwielkich”,
przezcorozumianozagrożeniezestronywielkichNiemiec
ipanslawizmurosyjskiego.Taknarodziłsięaustroslawizm,który
sformułowaliwlatach40.XIXwiekuFrantišekPalacký,Karel
Havliček-Borovskýihr.LeoThun.Jednakżezapionieratejkoncepcji
mogąuchodzićtwórcyslawistykinaukowejijęzykoznawcy,Słoweniec
JernejKopitariCzechJosefDobrovský.Kopitar,twórca
nowoczesnegojęzykasłoweńskiego,azarazemkustoszcesarskiej
nadwornejbibliotekiwWiedniu,wswoimmemorialezatytułowanym
PatriotischePhantasieneinesSlaven,wychodzączzałożenia,
iżwiększośćludnościmonarchiihabsburskiejmówijęzykami
słowiańskimi,stwierdził,żeAustriamożeowielebardziejuchodzić
zapaństwosłowiańskie,aniżeliRosja.Najdobitniejkoncepcję
austroslawizmuwyraziłPalackýwrewolucyjnymroku1848
wsłowach:„Jestpewne,żegdybypaństwoaustriackiejużoddawien
dawnanieistniało,powinniśmywinteresieEuropy,anawetludzkości
postaraćsięojegostworzenie”.Austriamiaławięcstaćsięswego
rodzajuazylemdlamałychnarodówsłowiańskich.Twórcy
austroslawizmuuznawalizasadęnarodowościzatę,któraokreślać
będzieprzyszłyporządekspołeczny.Zreformowanamonarchiamiała
miećkształtfederacji.Słowianiewierzyli,żedziękiprzyznanej
imszerokiejautonomiinawłasnymterytorium,będąmogli
wyemancypowaćsięspoddominacjiniemieckichiwęgierskichelit.
Austroslawizm,którywroku1848zyskałpoparcieSłowian
południowych,atakżeczęścidziałaczypolskich,upadłnaskutek
zdecydowanegooporuzestronyliberałówniemieckichiWęgrów,ale
