Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wistocielosmonarchiiaustro-węgierskiejrozstrzygnąłsię
nafrontachwojennych,toklęskaarmiiniemieckiejlatem1918roku
izałamaniesięfrontubałkańskiegozadecydowałyoupadkupaństwa.
SytuacjajakapanowaławAustro-WęgrzechprzedwybuchemIwojny
światowejniewskazywałanato,żebyegzystencjapaństwa
Habsburgówmiałabyćzagrożona.Ruchynarodowe,chociaż
rozsadzałypaństwoodśrodka,niemiałydostatecznychsił
wewnętrznych,abydoprowadzićdozniknięciapaństwa,apojawiające
siękoncepcjejegoprzebudowyzyskiwałypoparcieróżnychelit
politycznychnadWełtawą,WisłąiSawą.JeślichodzioPrzedlitawię
możnabyłonawetdostrzec,jakpiszeWereszycki,że„napięcia
narodowościoweprzesilająsię,żewzmacniasiętendencja
dozawieraniakompromisówpomiędzyposzczególnyminarodami”.
Równieżsampoczątekwojnyniezapowiadałrychłejkatastrofy
państwa,jakpodkreślainnywybitnyznawcazagadnień
narodowościowychwEuropieŚrodkowejWacławFelczak.Zwraca
onuwagę,że„przeciwnieuwszystkichnarodówmonarchiiwyzwoliło
sięcośwrodzajupatriotyzmuaustriackiego”,coświadczyćmogło
osilnym„działaniutradycjipaństwowychiprzyzwyczajeń
doutrwalonychformegzystencjiwramachliberalnegoprzecież
państwa”2.
Whistoriografiachpaństwsukcesyjnych,powstałychpoIwojnie
światowejnagruzachAustro-Węgier,dośćczęstonapotkaćmożna
określeniemonarchiihabsburskiejjako„więzienianarodów”;piszesię
teżo„niewolihabsburskiej”.Zapewnetegowymagałpatriotyczno-
państwowyobowiązekhistoryków.Dopierozmianypolityczne,które
nastąpiłyporoku1989wEuropieŚrodkowejiPołudniowo-
Wschodniejsprawiły,żewhistoriografiachczeskiej,chorwackiej
isłoweńskiejdokonanorewizjitegopoglądu.Gdychodzi
ohistoriografięczeską,togeneralnieprzeważająwniejwyważone
