Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
MartinBaethge
biorącpoduwagęracjonalizacjępracybiurowejwpierwszymtrzydziestoleciu
XXwieku(Baethge/Wilkens2001:9f.).Innyzasadniczyargumentprzeciw
wyobrażeniu,żeusługikomercyjnezaspokojącałkowicieMniewyobrażalny
głódusług”(Fourastie)iumożliwiądobrowolnerozszerzeniezatrudnie-
niawusługach,poleganawskazaniucenyusługiograniczonejsiłynabyw-
czejkonsumentów,którestojąnadrodzemasowejkonsumpcjiofertusług
komercyjnych.Argumentyterazemzodpowiednimuzasadnieniemprzed-
stawiliBaumol(1967)iGershuny(1981)(por.sposóbargumentowania,
Häusermann/Siebel)–pierwszy,zewskazaniemnaproblemyfinansowe,
któremusząpowstać,gdycorazmniejwysokowydajnychiwysokoopłacanych
pracownikówprzemysłowychprzypadanacorazwięcejniskoproduktywnych
iniżejopłacanychpracownikówusługowych(ktopowinienbowiempłacić
zausługi?);drugi,zewskazaniemnazastąpienieusługkomercyjnychpracą
własnąwramachMgospodarkisamoobsługowej”.Obydwazarzutyokreślają
teoretyczniegraniceekspansjiusług,októrychjeszczeniewiadomo,jakie
działaniehamującebędąpowodowały(por.wykres2).
PomimowątpliwegocharakteruswoichzałożeńFourastieprzepowiedział
wieletrafnych,długoterminowychtendencjirozwojowychzachodniegospo-
łeczeństwawczesnoprzemysłowego:dominacjęzatrudnieniawusługach,
wydłużenieokresukształceniaiszkolenia,unaukowienieiintelektualizację
pracyzarobkowejorazrosnącyciężarusługwzakresiekonsumpcjiprywatnej;
klasyfikującjewedługpracyzawodowej.Wielespołeczeństwzachodnichosią-
gnęłopodwzględemliczbyosóbpracującychzarobkowoprognozowaneprzez
Fourestiego80%(rozdz.1).
Wmakroskalisątowzględnieogólneiilościowekategorie,któreprzed-
stawiająwsposóbpojęciowysensteoriispołeczeństwapoprzemysłowego(Bell
1975).IstotąteoriiFourastiegojestjednakwyobrażeniejakościowowyższego
stadiumspołeczeństwa,Mcywilizacjitercjarnej”,wktórejpracazarobkowa
zmieniasięiprowadzidowyższychformwykwalifikowanejdziałalnościumy-
słowej,apozaspokojeniupotrzebmaterialnychsązaspakajaneniemate-
rialnewartościwyższe4.Jakościowezałożeniadotycząceprzyszłości,nadzieje
nacywilizacjęusług,stojązdzisiejszejperspektywynaglinianychnogach.
4
WewczesnychpracachVeblena(1953,najpierw1899)iBaudrillardawidaćwyraźnie,
żeniejesttoprzemianaogólnejstrukturypotrzebczłowieka,któryzacząłpodążaćwkierunku
usług,ależekonsumpcyjnystylżyciaiprzyzwyczajeniakonsumpcyjnezmieniająsiępara-
lelniedoMsymbolicznejlogikiwyróżnieniaspołecznego”(Deutschmann2002:30)ipopadają
wbłędnekołowyróżnieniaspołecznegoiwyrównywania.Przeciwautomatyzmowiwyobrażenia
rozwojupotrzebBaudrillardazwracająsięDeutschmanniGalbraith,którzytwierdzą,żetwo-
rzeniepotrzebprzezwytwórcówmogłobybyćsiłąnapędową.Niezależnieodtychkontrowersji
trzebawtymmiejscustwierdzić,żezmianastrukturypotrzebjestpowodowanadziałaniem
konkretnychczynnikówspołecznychiekonomicznych,anieogólnejzasadyewolucji.
