Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Prawojakozjawiskokulturowe
21
2)wpływaćnazachowanieinnych,
3)tworzyćidokonywaćzmian,azatemkształtowaćrzeczywistośćwpewnychjej
obszarach.
Czynnościtychmożemydokonywać,używającznaków,awszczególnościwypowiadając
słowa.Każdatakawypowiedźmazatempewnąmoc,amianowiciemocdokonywania
zmianwsferzespołecznej-możemycośczynićsłowami.Inaczejmówiąc,możemy
działaćzapomocąnarzędzia,jakimjestjęzyk(mowalubtekst).
Poprzezsamowypowiedzeniesłówookreślonejtreści,np.nPrzyrzekam,żepójdęztobą
naspacer”
,wypowiadającyjepodmiot(nadawca)tworzywięźzobowiązaniową.Więź
ta,którejpowyższyprzykładodnosisiędoprostychzobowiązańżyciowych,stanowi
wzórdlawięziprawnych(vinculumiuris).Postronieadresatawypowiedzi(odbiorcy)
powstajeroszczenie(maonprawodożądaniadanegozachowania)zsamejtylkomocy
wypowiedzeniasłów,apostronieprzyrzekającego(nadawcy)powstajezobowiązanie.
Pojęcieprawajesttuściśleskorelowanezpojęciemzobowiązania.Wliteraturzeprzed-
miotujednąznajtrafniejszychmetaforopisującychsytuacjępowstaniawięziocharakte-
rzeprawnympodajeniemieckifilozofErnstTugendhatwksiążceWykładyoetyce:nJak
dzieckouczysię,cosięmanamyśliwwyrażeniu«obiecuję»?Matkapróbowaławyjaśnić
dziecku,żegdyposługujesiętymsłowem,nadajedzieckuuprawnieniedowymagania
tego,cozostałoobiecane,idzieckomożesięnauczyćrobićtosamo.Mówiącobrazowo,
matkadajedzieckucugle,któresamasobienałożyła,idzieckouczysięteraz,żemoże
dowolnietecugleściągać,aletakżepopuszczać”1.
Takrozumianepojęcieprawanazwijmyprawemjakowięziązobowiązaniową.Istnieją
teższczególnerodzajewypowiedzi,wktórychwypowiadającysłowamamożliwość
projektowaniarzeczywistościdlaokreślonegokręgupodmiotów.Ten,ktomamożliwość
spełnianiategoaktu,nazywanyjesttradycyjnieprawodawcąlubustawodawcą,czasa-
miteżsuwerenem.Projektowanaprzezprawodawcęrzeczywistośćmożezawieraćsię
wwypowiedziachmającychpostaćwąskorozumianychnorm(miećcharakterstricte
wypowiedzinormokształtnych)zwyrażeniaminpowinien”
,nobowiązanyjestdo”itp.
(jakwtreściart.353§1k.c.,żendłużnikpowinienświadczeniespełnić”czywtreści
art.355§1k.c.,żendłużnikobowiązanyjestdo”)bądźcharakterwypowiedzi,zktórych
normytakiewyprowadzamy(jakwtreściart.148§1k.k.:nktozabijaczłowieka,podlega
karze”wyprowadzamynormęozakaziezabijania:nniepowinnosięzabijaćczłowieka”).
Możeteżzawieraćsięwwypowiedziach,któreniemająkształtunorm,chociażsąnimi
wszerszymsensie,bowiemkonstruująnampewnefragmentyrzeczywistości(jakwtreści
art.97ust.1KonstytucjiRP
,że:nSenatskładasięze100senatorów”).
Innymisłowyto,coprawodawcaprojektuje,tonietylkorzeczywistośćwynikająca
zprzestrzeganiazakazówinakazów,czylireguł,zgodniezktórymimapostępować
1E.Tugendhat,Wykładyoetyce,Warszawa2004,s.363.
