Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
1.Elementymineralogii
zycznewektorowe,np.prędkośćrozchodzeniasięświatła,twardość,przewod-
nictwocieplne,sąróżnewróżnychkierunkach.
Wczasiekrystalizacji,gdynowekryształywzrastająpomiędzyjużistnieją-
cymi,powstająziarnaograniczonenieprawidłowymipowierzchniami–tocia-
łakrystaliczne(ang.polycrystal).Wtakichwarunkachwykształcasięczęśćele-
mentówgranicznych,czyliścian,krawędzi,naroży,lubniewykształcająsięone
wcale.
Wprzyrodziespotykanesątakżesubstancjemineralne,któreniewykazują
budowykrystalicznej–tomineraloidy(ang.mineraloid),nazywanetakżeciałami
bezpostaciowymi(ang.amorphussolids).Atomyijonywciałachbezpostaciowych
rozmieszczonesąbezładnie.Ciałateodznaczająsięniezależnościąwłasnościfi-
zycznychodkierunkubadania(izotropia),tzn.wszystkieichcechyfizycznesą
stałewkażdymmiejscuikierunku.Ciałabezpostaciowesąwprzyrodzierzadko-
ścią,należądonichnp.opal,woskziemny,bursztyn.
1.2.
Genezaminerałów
Kryształyiciałakrystalicznekrystalizujązestopów,zroztworów,zestanugazo-
wego,zroztworówkoloidalnychorazzciałbezpostaciowychnadrodzewielu
różnychprocesówgeologicznych,edno-iegzogenicznych.
Pierwotnymprocesemendogenicznym,wczasiektóregopowstająminera-
ły,jestkrystalizacjastopukrzemianowego(magmy),którazachodzietapowo
wzwiązkuzestopniowymoziębianiemikrzepnięciemmagmy.Wtensposób
powstajągłówniekrzemianyiglinokrzemiany,atakżesiarczki,węglany,fosfo-
rany,tlenkiiinneminerały.Procestenrozpoczynasięfaząwczesnejkrystali-
zacji,wktórejpowstająm.in.oliwin,chromitorazniektóresiarczkimetali(pi-
rotyn,pentlandyt,magnetyt,chalkopiryt),niecopóźniejzestopumagmowego
wyodrębniająsiępirokseny.Podkoniectejfazyzaczynająkrystalizowaćbogate
wwapńplagioklazy(anortyt).Wfaziegłównejkrystalizująpirokseny,amfibole
orazcorazuboższewwapńplagioklazy.Powstajątakżeskaleniepotasowe,biotyt
imuskowitorazkwarc.
Wkolejnychfazach,pozakończeniuzasadniczychprocesówmagmowych,
minerałypowstajązresztekstopukrzemianowegowzbogaconegowskładniki
lotne.Wfaziepegmatytowej,wtemperaturze800–6000C,zrozrzedzonegostopu
krystalizująm.in.kwarc,miki,ortoklaz,beryl,turmalin.Wfaziepneumatolitycz-
nej,wtemperaturze600–4000C,krystalizująlotne,resztkoweskładnikimagmy,
przenikającewskałyosłony.Zproduktówtychpowstająmiki,turmalin,topaz,
berylorazminerałykruszcowe–kasyteryt,wolframit,molibdenit.Wfaziehy-
drotermalnej,wtemperaturzeponiżej4000C,najaktywniejszymroztworamisą
wodypomagmowe(juwenilne).Krystalizująznichsiarczki–galena,sfaleryt,pi-
