Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Wahaniakoniunkturalnewgospodarcecentralniezarządzanej
49
zauważa,żeniepoparlioniswojejtezydowodamistatystycznymi.Čo-
beljićiStojanovićargumentują,żepojawieniesięważnychwynalaz-
kówinowatorskichrozwiązańtechnicznychzawszejestniespodzianką,
aichwpływnaprzemysłjestwograniczonymstopniuprzewidywalny.
Stwarzatomożliwośćpowstanianiestabilności.Proceswdrażaniapostę-
putechnicznegoobejmujedwaetapy.Pierwszafazarozpoczynasięod
działupierwszego,wktórympowstajenowatechnikaimetodywytwa-
rzania,ajednocześnienasilająsięprocesyakumulacjiinastępujewzrost
zdolnościprodukcyjnych.Drugafazawiążesięzewzrostemprodukcji
dóbrkonsumpcyjnychijestrezultatempierwszej.Znaczniewcześniej
podobnąargumentacjęzastosowałSchumpeter,analizującrozwójgo-
spodarkikapitalistycznej.
Koncepcjenieortodoksyjnestanowiąkolejnykrokwzrozumie-
niuzjawiskacykluisąpróbąodejściaodobowiązującychdogmatów.
Krótkoscharakteryzujemytudwietakieteorie.Goldmann(1965,1968)
wprowadzapojęcieoptymalnegotempawzrostugospodarczego,deniu-
jącjejakotempomaksymalne,któremożliwejestdoosiągnięciawda-
nychwarunkach.Powstanienquasi-cyklu”uwarunkowanejestsplotem
czynnikównaturyobiektywnejisubiektywnej.Jeślipojawiąsięszanse
naszybkiwzrostgospodarczy,towpołączeniuznadmiernymiambicja-
micentralnegoplanistymogądoprowadzićonedowystąpieniawgo-
spodarcewyższegotempawzrostuniżoptymalne.Wrezultaciebardzo
szybkoujawniąsiędysproporcjeiżnegorodzajubariery,któreobiek-
tywniewymuszązmniejszeniestopyinwestycjiispowolnieniewzrostu
gospodarczego.Wczasiekontrakcjinierównościsąniwelowaneitym
samymtworzysiępodstawydonowegozrywuinwestycyjnego.Waha-
niakoniunkturalnesąwynikiemwoluntaryzmuwplanowaniuibraku
umiejętnościkorzystaniazekonomicznychprawsocjalizmu.Podobną
teorięsformułowałOlivera(1960),wedługktóregocykleinwestycyj-
newynikajązżnicwczasowychpreferencjachcentralnegoplanisty
ikonsumentów.Projektyinwestycyjnemusząkonkurowaćoczynniki
produkcjizkonsumpcjągospodarstwdomowych.Centralnyplanistajest
skłonnydoodłożeniakonsumpcjinatakdługiokres,żegospodarstwa
domoweniebędąmogłygozaakceptować.Wzrastająceniezadowolenie
społecznemożewówczaswymusićzmianękryteriówalokacjizasobów,
wwynikuczegostopainwestycjizostajeograniczona.Cyklkoniunktu-
ralnywywołanyjestzatemprzezbrakodpowiednichproporcjimiędzy
inwestycjamiakonsumpcją.