Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.2.Wahaniakoniunkturalnewgospodarcecentralniezarządzanej
47
sprzecznościmiędzydoktrynąsocjalizmuapraktykąstanowiływyzwa-
niedlaekonomistówiczęśćznichjepodjęła.Oceniającdzisiajtewy-
siłkinależystwierdzić,żeteoriawahańkoniunkturalnychwgospodarce
planowejdostarczyłatylkocząstkowychwyjaśnieńproblemuijesttojuż
raczejzamkniętadziedzinawiedzy.Większośćustaleńzagłównąprzy-
czynęcykliuznajeprocesyinwestycyjne,coprzemawiazawyjaśnieniem
endogenicznym.Największepostępywtymzakresiepoczyniłaszkoła
węgierska,aukoronowaniemjejosiągnięćjestnieliniowymodelAn-
drásaSimonovitsa,uwzględniającydokonaniatakichbadaczy,jakTamás
Bauer,MáriaLackóczyJánosKornai.Modeltenbędzieprzedmiotem
badańwpodrozdziale2.6,gdziewykażemy,żezastosowaniadynamiki
nieliniowejdostarczająistotnychinformacjiotym,czymfaktyczniebyła
gospodarkasocjalistyczna.Bezbadańretrospektywnychnaszawiedza
oprzeszłościbyłabyniepełna,atoutrudniałobynamnależytezrozu-
mienieteraźniejszościiformułowaniewiarygodnychocenprzyszłości.
Wpierwszympunkcietegopodrozdziałuprzedstawiamyklasyka-
cjęnajważniejszychteoretycznychpróbinterpretacjizjawiskacykluko-
niunkturalnegowsocjalizmiewrazzichkrótkimomówieniem.Wpunk-
cienastępnymprzechodzimydoprezentacjiwybranychwynikówbadań
empirycznych.
2.2.1.Przegląddokonańteoretycznych
Naskutekpostępującejdogmatyzacjinurtumarksistowsko-leninowskie-
goproblemwahańkoniunkturalnychbyłniemalzupełnieignorowany
przezekonomistówwywodzącychsięztejszkoły.Krytykapodstaw
ustrojusocjalistycznegonieułatwiałakarierynaukowej,aponadtostwa-
rzaładlaniepokornychwieleinnegotypuzagrożeń.Represjinieuniknął
nawetuczonytejmiary,coMichałKalecki.
Havina(1967)odrzucamożliwośćwystępowaniacykliwgospodar-
ceplanowej,powołującsięnadanestatystycznedotycząceprodukcji
przemysłowejwZwiązkuRadzieckimwokresach1928-1940i1947-
1966.Dowodyempirycznewskazująjakoby,żewwarunkachpokoju
kryzysyniewystępują.Ponadtogospodarkasocjalistycznanigdynie
jestpoddanapresjiefektywnegopopytu,adostrzeżonespadkistopy
wzrostuprodukcjiprzemysłowejtłumaczysięzmianamiwstrukturze
konsumpcji.PodobnypoglądreprezentujeLange(1976,s.629),który