Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Proceskształceniawperspektywiehistorycznej
19
KontynuatoremmyśliA.KomeńskiegobyłJohannHeinrichPestalozzi.
Zagłównycelnauczaniauznawałrozwijanieumysłowychimoralnychsił
dziecka.Osiągnięcietaksformułowanegoceluwymagapodejmowania
przezdzieckoaktywnościwcelupoznawaniaotaczającegojeświata,anie
opieraniasięnaprzekazienauczycielalubtreściksiążek.Pestalozziwy-
różniłtrzyetapynauczania.Wpierwszymetapiezaważneuznałpostrze-
ganieprzedmiotów,wszczególnościjegozewnętrznychcech.Jakopo-
mocnewtymtraktował:liczbę,pozwalającąwyróżnićprzedmiotyspośród
innych;słowo,umożliwiającenazwanietegoprzedmiotu;kształt,którego
określenietworzywyobrażeniespostrzeganychprzedmiotów39.Wkolej-
nymetapienauczaniaporównywanesąprzedmioty,anastępnienapodsta-
wietychporównańkształtowanesąpojęcia.Przedewszystkimzwracano
uwagęnapowiązaniezesobącechzewnętrznychprzedmiotów.Ostatni
etapnauczaniaobejmujerozwójmowy,umożliwiającyzdefiniowaniepo-
jęć.WkłademPestalozziegodorefleksjinadnauczaniembyłozwrócenie
uwaginaprzebiegprocesówpoznawczychdzieci40.PraceKomeńskiego
iPestalozziegowpisująsięwnurtposzukiwańuniwersalnegoprocesu
kształcenia,niezależnegoodtreści.
Zanajbardziejznaczącedlawiedzynaukowejoprocesienauczania
uznajesiępraceJohannaFriedrichaHerbarta.Jegoteoria1nacowskazu-
jeT.Lewowicki1madodzisiajnajwiększywpływnabudowaniemodelu
procesukształcenia.WedługHerbartacelemnauczaniajestwielostronne
zainteresowanieprzedstawieniami.Umożliwiajeodpowiednitoknaucza-
nia.Dydaktycznytokpostępowaniazostałokreślonynapodstawieteorii
psychologicznejuczeniasię.Wyodrębniononastępująceskładnikitokuna-
uczania:materiałnauczania(podzielonynaczęści),czynnościnauczycie-
la,czynnościucznia,którepowinnyumożliwićmuprzyswojenieposzcze-
gólnychczęścimateriału.ZdaniemHerbartawpracyzmateriałem
nauczaniamożnawyróżnićtokanalitycznyisyntetyczny.Wramachtego
pierwszegowmaterialenauczaniawydzielonezostająposzczególneele-
menty,abymożnabyłodanyelementporównaćzinnymi.Tokanalityczny
odnosisięzatemdoczynnościtakich,jak:wyrażenieprzezuczniamyśli,
wyodrębnieniedanegoprzedmiotu.Następnienauczycielodwołujesiędo
doświadczeńuczniów,któreuzupełnia,koryguje.Pozwalatouczniom
utworzyćwyobrażeniainnegoprzedmiotuprzezzestawieniecech,sposo-
bówfunkcjonowaniadanychprzedmiotów.Toksyntetycznyobejmuje
czynnościpozwalającenaumieszczeniedanegoprzedmiotuwsystemie
39J.H.PESTALOZZI:JakGertrudauczyswojedzieci,próbapodaniamatkomwskazówki
wformielistówjakmająswojedzieciuczyć.Oprac.W.SZEWCZUK,M.SZULKIN.Wrocław,
PANKBN,Ossolineum1955,s.76.
40Ibidem,s.81.
