Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Rozdziałpierwszy.Pojęcieprawa
społecznych,ściślepowiązanychzpaństwem.Cechąwyróżniającąprawo
wśródróżnychreguł(norm)zachowanialudzkiegojestwłaśniezwiązek
zpaństwem.Niesązatemprawemregułyzachowaniawytwarzanewinnych
niżpaństwozbiorowościach-wrodzinie,stowarzyszeniu,społecznościlo-
kalnej.Państwotworzynormyprawneizapewniaichprzestrzeganie.Wtym
celumożenawetposłużyćsięgroźbąużyciaprzymusulubsamymprzymu-
sem.Poglądtenokreślanyjestmianempozytywizmuprawnego.Dojego
twórców-najczęściejwymienianych-należą:KarlBergbohm(1849-1927),
RudolfvonJhering(1818-1892)iGeorgJellinek(1851-1911).
Zgodniezomawianympoglądemmożliwośćużyciaprzymusupaństwowego
stanowinieodzownyskładnikprawa.Przymustenmożejednakprzybierać
różneformy,począwszyoddośćłagodnych(np.oficjalnewyrażeniedezapro-
batywobecosobynaruszającejprawo),ażdobezpośredniegoużyciasiłyfizycz-
nej(np.przymusowedoprowadzenieskazanegodozakładukarnegocelem
wykonaniakarypozbawieniawolności).Omawianateorianiezakładaciągłego
posługiwaniasięprzymusempaństwowym.Przyjmuje,żeprzeważniewystar-
czasamozagrożenieużyciemprzymusu,abyludziestalisięposłuszniprawu.
Prawopochodzitylkoodpaństwa.Tworzonejest,zmienianeiuchylanetylko
przezorganypaństwowe.Wolapaństwa(jegoorganówustawodawczych)jest
jedynąpodstawąprawa1.Stanowitakżepodstawęwystarczającą-ustawo-
dawcamożetworzyćprawowsposóbcałkowicieswobodny.Jesttowreszcie
podstawaniezależna-ustawodawcaniemusisięprzednikimtłumaczyć,
dlaczegotakiewłaśnieprawoustanowił.Niemusiodwoływaćsiędożadnych
innychwartości.Siłaprawapłyniewyłączniezsiłypaństwa.
Takiepodejściedoprawa,któreprzedstawionotuwsposóbcelowowy-
ostrzony,rodziznaczącekonsekwencje.Prawojestniezależneodinnychre-
gułiwartościuznawanychwspołeczeństwie,wtymtakżeodmoralności.
Wraziekonfliktumiędzypowinnościąmoralnąaprawemtodrugiepowin-
noprzeważyć.Moralnośćjesttylkonprywatnąsprawą”człowieka.Ustawo-
dawca,tworzącprawo,niejestskrępowanynormamimoralnymi.
Prawojestniezależneodrealnychzjawiskspołecznych.Gdyspołeczeństwo
wrzeczywistościprawanieprzestrzega,nieświadczytoosłabościlubwa-
dliwościprawa.Jeżelispołeczeństwonieprzestrzeganormprawnych,to
tymgorzejdlaspołeczeństwa.Jestonozłelubnieświadome.Prawawtakim
przypadkunietrzebazmieniać.Należynatomiastzmienićspołeczeństwo,
1Por.J.Jellinek,Ogólnanaukaopaństwie,księgadruga,Naukaopaństwiezpunktuwi-
dzeniaspołecznego,ztrzeciegowydanianiemieckiegoprzełożyli:M.BalsigierowaiM.Przed-
borski,Warszawa1924,s.200in.
