Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
RomanAndrzejTokarczyk
kulturprawnychnależąkulturyprawa:stanowionego,precedensowego,chrześcijań-
skiego,islamskiego,judaistycznego,hinduskiego,buddyjskiego,konfucjańskiego,euro-
pejskiegoianimistycznego.Każdakulturaprawawyróżniasiępewnymiodrębnościami
wklasyfikacjachprawa15.Wpaństwachfederalnychwystępujeklasyfikacjaprawanafe-
deralneistanowe,jaknp.wStanachZjednoczonych.Gdyskutecznośćoficjalnegopra-
waformalnegozawodziławtymkraju,pojawiałosiętamprawonieformalne,sięgające
dosamosądówilinczu.Klasyfikacjąprawajesttakżewspomnianyjużpodziałprawana
prawowdziałaniu(lexinaction)iprawowksiążkach(lexinbooks).
3.Głównefunkcjeprawa
Pojęcienfunkcja”
,wywiedzioneodłacińskiegosłowafunctio-czynność,maswój
przydatnyprawoznawstwusenslogicznyiinnesensymniejprzydatne,albonawet
wcalemunieprzydatne.Wsensielogicznymfunkcjeprawapolegająnaprzyporząd-
kowaniuelementomzbioru,jakimsąwartościprawa,elementówzbioru,jakimsą
czynnościzmierzającedoichrealizacji.Doniekwestionowanychwartościprawanale-
żyprzedewszystkimsprawiedliwośćisłusznośćorazściślezwiązaneznimitakieinne
wartościjakracjonalność,miłosierdzie,dobro,ładiporządekspołeczny.Czynności
zmierzającedorealizacjiwartościprawaprzejawiająsięgłówniewprocesachczyteż
procedurachtworzenia,interpretacjiistosowaniaprawa.Dooczywistychnależąpo-
działyfunkcjiprawanawewnątrzpaństwainazewnątrzpaństwa.Tepierwszemają
główniecharakterorganizatorski,zaśtedrugiegłównieobronny.
Prawospełnialicznefunkcje,zróżnicowaneznaczniezależnieodformyustroju
państwa,wktórymfunkcjonuje.Wpaństwachustrojutotalitarnegoiautorytarne-
goważnąrolęodgrywafunkcjautrzymywaniaobowiązującegoreżimupolitycz-
nego,zaśwpaństwachliberalnegoidemokratycznegoustrojupolitycznegomoże
dominowaćfunkcjazatroskaniaolosywszystkichobywateli.Niezależniejednakod
formyustrojupaństwagłównefunkcjeprawaprzejawiająsięwczynnościachpię-
ciorakiegorodzaju16.
Popierwsze,prawo,jakozespołynormregulującychzachowaniasięjednostek
ludzkich,spełniafunkcjekontrolowaniaichzachowań.Podobnefunkcjewprawdzie
przyświecajątakżezespołomtakichinnychnormjakobyczaje,moralnośćireligia,
aleprawo,dziękiposługiwaniusięzagrożeniemprzymusu,wyróżniasięwtymnaj-
większąskutecznością.Wspomnianetutajzespołynormnależądonormatywnych
sposobówregulowaniaikontrolowaniazachowańjednostekludzkich,odróżnianych
odpozanormatywnychtakichsposobów,czyliodpowiedniegokształtowaniasytuacji
społecznychsprzyjającychzachowaniomludzkimzgodnymzprawem.Tepierwsze
15
R.Tokarczyk,Współczesnekulturyprawne,9wydanie,Warszawa2012.
16
Szerzejpor.J.Bogucka,Funkcjeprawa–analizapojęcia,Kraków2000.
