Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podstawyprawoznawstwa,teoriiiflozofiprawa
31
oddziaływajązawszepoprzezludzkąświadomość,natomiasttedrugiebywajątrud-
niejdostrzegalne,jaknp.określonastrukturaadministracjiczyteżnniewidzialnaręka
rynku”
,kształtującapewnezachowaniaprzypomocyprawapodażyipopytu.Jakkol-
wiekzagrożenieprzymusemprzeważawfunkcjonowaniuprawanadposługiwaniem
sięnagrodami,systemynormatywnedzieląsięnarepresyjneipromocyjne.
Podrugie,prawoumożliwiarealizacjęuprawnieńnależnychjednostkomludzkim
iegzekwowanieciążącychnanichobowiązków.Tutajprawoprzedmiotowenabiera
sensuprawapodmiotowego.Owarealizacjapowinnabyćprzedewszystkimsprawie-
dliwa,ponieważsprawiedliwośćniezmienniepozostajegłównąwartościąinajważ-
niejszymprzesłaniemprawa.Trudnościrealizacjisprawiedliwościwfunkcjonowaniu
prawawynikajązesporówopojmowaniepojęciasprawiedliwościmającychnietylko
charakterprawny,aletakżemoralny,religijnyipolityczny.Wnadzwyczajrozwinię-
tych,wielostronnychiskomplikowanychrozważaniachdotyczącychsprawiedliwo-
ściwystępujewielejejrozróżnień.Sprawiedliwośćrozdzielczaalbodystrybutywna
odróżnianajestodsprawiedliwościwymiennejalbokomutatywnej.Donajbardziej
znanychzasadtejpierwszejnależązasadyrozdziałukażdemuwedług:pracy,potrzeb,
zasług,pozycjispołecznej,równości.Sprawiedliwośćrozdziałudóbriciężarówto
sprawiedliwośćmaterialna,wymagającauczciwychsposobówjejrealizacjizwanych
sprawiedliwościąproceduralną.Realizacjawszystkichtychrodzajówsprawiedliwości
objawiasięwfunkcjonowaniuorganówwymiarusprawiedliwości,główniezaśsądów.
Czyniącezadośćoczekiwaniomsprawiedliwościsądypowinnyprzestrzegaćzasad
bezstronnościiniezawisłościsądu,równieżprawadoobronystronsprawsądowych.
Potrzecie,funkcjonowanieprawaprzejawiasięwregulacjirozstrzyganiakon-
fliktówmiędzyludzkich.Wiadomo,żekonfliktysąnieuchronnewżyciuspołecznym
inawetniekiedypożyteczne,gdystająsięzaczynempożądanychzmian,jaknp.demo-
kratyzacjastrukturpolitycznych,rozwójprawobywatelskichczyteżwprowadzeniepro-
gramówopiekisocjalnej.Chodziwięcoistnieniewłaściwychsposobówrozstrzygania
konfliktów,ponieważkonfliktynierozwiązywanewybuchająprzemocą.Dopodstawo-
wychprzeciwieństwmiędzydemokratycznymiatotalitarnymiiautorytarnymiustroja-
mipaństwowyminależyfunkcjonowanieprawazdolnegodorozstrzyganiakonfliktów
społecznych.Prawodemokratycznychustrojówpaństwowychposługujesięczterema
podstawowymiproceduramitegorozstrzygania,trybami:umowy,mediacji,negocjacji,
arbitrażuipostępowaniasądowego.Zewzględunato,żezwyklepostępowaniesądowe
jestskomplikowane,przewlekłe,kosztowne,sformalizowaneiautorytarne,obecniefa-
woryzowanesąpozasądowesposobyrozstrzyganiakonfliktów.
Poczwarte,prawospełniafunkcjęutrzymywaniaporządkuspołecznegozwa-
negorównieżłademspołecznym,dziękiistnieniupraworządnościwpaństwach
demokratycznychiinnymsposobomwreżimachtotalitarnychiautorytarnych.
Utrzymywanieporządkuspołecznegobywanajczęściejkonsekwencjąrealizacji
porządkuprawnegostrukturprawnychprzyczyniającychsiędoosiąganiawartości
