Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(c)Reakcjezanionemhydroksylowym
Źródłemjonówhydroksylowychsąnajczęściejwodorotlenkisoduipotasu.
Przypomnijmy,żezasadowośćjonówhydroksylowychwwodziezwiększasię,
gdyzwiększasięstężeniewodorotlenków.Wrazzezmniejszeniemstężeniaza-
równozasadowość,jakinukleofilowośćtychjonówmaleje,jednaknukleofilo-
wośćmalejewmniejszymstopniu(inaczejmówiączwiększasięstosuneknu-
kleofilowościdozasadowości).
Reakcjechlorowcoalkanówzjonemhydroksylowymmogąprowadzićdood-
powiednichalkoholi,jednakdużazasadowośćjonówhydroksylowychsprzyja
reakcjiβ-eliminacji.Gdystrukturachlorowcoalkanuuniemożliwiaeliminację,
podstawienieprowadzącedoalkoholizachodzizdużymiwydajnościami.
Ph
Cl
NaOH
H2O
Ph
OH
(d)Reakcjezinnyminukleofilowymianionaminieorganicznymi
Dużeznaczeniewsynteziemająreakcjechlorowcoalkanówzanionaminie-
organicznymiowyraźniezaznaczonychwłaściwościachnukleofilowychisłabej
zasadowości.Reakcjetezachodzągłównielubwyłączniezutworzeniempro-
duktupodstawienia.Przebiegtakichreakcjirozpatrzymynaprzykładziereakcji
podstawieniachlorowcaprzezanioncyjankowy,mającejbardzodużeznaczenie
praktyczne,gdyżprowadzidonitryli.
RX
+
NaCN
RCN
+
NaX
Zasadniczymproblememwrealizacjitegoprocesujestumożliwieniekontak-
tupomiędzyreagentami.Cyjaneksodujestsoląnieorganiczną,związkiemjo-
nowym,nierozpuszczalnymwniepolarnychrozpuszczalnikachorganicznych
ichlorowcoalkanach,natomiastrozpuszczalnymwwodzieiwmniejszymstop-
niuwalkoholach.Związekalkilujący,np.chlorekbutylu,jestniepolarnącieczą
nierozpuszczalnąwwodzie.Takwięczmieszaniereagentównieprowadzido
reakcji,zpowoduwzajemnejniemieszalności.Reakcjęmożnaprzeprowadzić
wrozpuszczalnikachrozpuszczających,choćbyczęściowo,obareagenty,np.
wmieszaniniealkoholuiwody.Jednakwrozpuszczalnikachprotonowychreak-
cjazachodziwolno,gdyżanioncyjankowyjestsilniesolwatowanyprzezroz-
puszczalnik,tworzącznimwiązaniawodorowe.Wtychwarunkachmożliwa
jestrównieżkonkurencyjnareakcjasolwolizychlorowcoalkanu.
Natomiastwrozpuszczalnikachpolarnychaprotonowych(DMSO,DMF,
HMPT),którerozpuszczająsolenieorganicznegłówniedziękisolwatacjikatio-
nówmetalialkalicznych,asłabosolwatująaniony,reakcjapodstawieniazacho-
dzizbardzodużąszybkością(10
3-105razyszybciejniżwmieszaniniewo-
24
