Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
wyrazistacechajęzykapoetyckiego,zapowiadanawtytułachwier‑
szyiregularniepodkreślanawwypowiedziachtwórców.Jestwięc
oczywiste,żezwracająnaniąuwagęzarównoliteraturoznawcy,jak
ikrytycyliteraccy
10
.oilejednakzauważono,żemyślenieoparte
naparadoksachpojawiasięwlirycetychtrzechtwórców,otyle
wciążotwartąkwestiąpozostajespójnakoncepcjafunkcjiparadoksu
jakofigurywielowymiarowej,mechanizmówjejstosowania,atakże
sposobówjejużyciajakopoetyckiegonarzędziasłużącegoodkry‑
waniuprawdy.Próbarozwiązaniatejwłaśniekwestiistanowicel
nadrzędnyniniejszejksiążki.
Abytęlukęstanubadańlepiejunaocznić,wartonadmienić,że
wewspółczesnejpoezji,nietylkokapłańskiej,figuraparadoksustaje
sięcorazbardziejekspansywna.Jejrosnącąpopularnośćodnoto‑
walibadaczetwórczościnajważniejszychwspółczesnychpoetów
polskich—CzesławaMiłosza,ZbigniewaHerberta,WisławySzym‑
borskiej,StanisławaBarańczakaczyTadeuszaRóżewicza,atakże
teoretycyliteratury.KrytykBogusławŻurakowskiwksiążcePara-
dokspoezjistwierdziłwprost,żeflzajednąznajistotniejszychcech
nowszejpoezjipolskiejwypadauznaćparadoks”11.Wewspółczes‑
nejpoezjipolskiej,rozumianejszeroko,dotarłondopewnejjako‑
ści,którąnajkrócejnazwaćmożnaestetykąkontrastu.Wyrażasię
onawpodejmowaniupróbyprzekroczeniagranicczasuteraźniej‑
szegowprzestrzenipoetyckiejizamianywjegoprzeciwieństwo
—wmit.Żurakowskiprzyjmujeprzytym,iżpoetyckośćpolega
nadialektycznejjednościteraźniejszościzmitycznąprzeszłością.
Niejesttooczywiścieodosobnionyparadoks,wswejpracybadacz
przypominarównieżinnepoetyckieoscylacje,polegającenałącze‑
niuprawdyznieprawdączypięknazbrzydotą.Paradoksstajesię
wjegoujęciupojęciemaksjologicznym,takimjakrealizm.
Zbliżonestanowiskoprzejawiałosięjednakwmyśleniuteore‑
tykówjużodczasówwczesnopowojennych.Niemalczterdzieścilat
przedŻurakowskimCleanthBrooks,aktywnyprzedstawicielnurtu
NowejKrytyki,zaproponowałw1947rokuradykalnątezę:flThelan‑
guageofpoetryisthelanguageofparadox”12—fljęzykpoezjijest
językiemparadoksów”,uznająctymsamymrolęparadoksujako
wyznacznikapoetyckościsensustricto.Wnowymmilleniumpodob‑
10Piszęotymnapoczątkukażdegorozdziałuniniejszejksiążki,przywołując
stanbadańnadtąkategoriąwtwórczościopisywanychautorów.
11B.Żurakowski:Paradokspoezji.Kraków1982,s.6.
12C.Brooks:TheWellWroughtUrn.StudiesintheStructureofPoetryoNewYork
1947,s.3.Wszystkietłumaczenia,jeślinazwiskotłumaczaniezostałopodane,
pochodząodautorkiksiążki.
