Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
NajwiększyrozwójŁodzinastąpiłwlatach1865–1914.Wówczasprzemysłłódz-
kirozwijałsięnajszybciejwcałymKrólestwiePolskim.Przyczyniłosiędotegokilka
czynników:wsparcieadministracyjnewładzwpostacilicznychulgiułatwień,wsparcie
finansowewformiekorzystnychpożyczekizapomógudzielanychprzezBankPolski
KrólestwaPolskiego,zniesieniegranicycelnejmiędzyKrólestwemPolskimapozosta-
łymiobszaramiCesarstwaRosyjskiego,copozwoliłonaekspansjęłódzkichfabryk,
otwierającdostępdochłonnychrynkówCesarstwa,atakżepowstaniebezpośredniego
połączeniakolejowegozWarszawąi,dalej,zmiastamiwgłębiRosji.Dzięki27-kilome-
trowemuodcinkowiKoleiŻelaznejFabryczno-ŁódzkiejdoKoluszek,Łódźzyskałapo-
łączeniezkolejąwarszawsko-wiedeńską.Uroczysteotwarciekoleinastąpiłow1866r.
wobecnościnamiestnikaKrólestwaPolskiego,hrabiegoFiodoraFiodorowiczaBerga.
Wartoodnotować,żeprzemawiającpodczaswydanejwmieścieuroczystejkolacji,na-
miestnikdałpolitycznieznaczącąwczasachpopowstaniustyczniowympochwałęspo-
łecznościniemieckiej:
MiastoŁódźzawdzięczaswójdobrobytniemieckiemuprzemysłowi,niemieckiejprzed-
siębiorczościiniemieckiejpilności.Damdobrąradęmieszkańcom:niechwierniena-
śladującnotyswoichojcówitrwająniezłomnieprzyniemieckimcharakterze.Jestwolą
naszegoNajłaskawszegoMonarchy,abykażdanacjawKrólewskiePolskimdostałato,
cosięjejnależy25.
FaworyzowanieNiemcówprzezwładzęrosyjską,któremogłowynikaćm.in.zbraku
poparciamiejscowychNiemcówdlapowstaniastyczniowego,przyczyniłosiędowzrostu
zamożnościtejgrupyijejuprzywilejowanejpozycjiwśródinnychnacji.
Zaszybkorozwijającymsięprzemysłemirosnącąliczbąmieszkańcównienadążał
rozwójinfrastrukturymiasta.StansanitarnyŁodzibyłbardzozły.Mieszkańcyumieralina
czerwonkę,durbrzuszny,cholerę,odręikrztusieczpowoducuchnącychwyziewówpły-
nącychrynsztokami.Wodęczerpanozestudnizasilanychwodąpodskórną,położonych
wsąsiedztwiedołówkloacznych.W1901r.gotowybyłprojektbudowywodociągów
ikanalizacji,opracowanyprzezinżynieraWilliamaHeerleinaLindleya,jednegoznaj-
lepszychówczesnycheuropejskichfachowców,leczniezostałwówczaszrealizowany.Brak
kanalizacji,powtarzającesię,leczniedotrzymywaneobietnicewładzmiejskichrychłego
rozwiązaniategoproblemubyłytematemlicznychutworówsatyrycznychpublikowanych
włódzkiejprasie.
Wpopularnychutworachsatyrycznych,kupletachipiosenkachznajdowałyodbicie
takżeinneproblemyzwiązanezcodziennąegzystencjałodzian.Fatalnystansanitarny
miasta,warunkipanującewfabrykachwłókienniczych,jak:wysokatemperatura,wilgoć,
paraigazy,wydobywającesięzsubstancjichemicznychstosowanychwwłókiennictwie
(chlor,amoniak),kurzzprzerabianychwłókien,stwarzałystałezagrożeniedlazdrowia
25Cyt.za:A.Döblin,PodróżpoPolsce,przeł.A.Wołkowicz,[w:]„BudzisięŁódź…”.Obrazymiasta
wliteraturzedo1939roku.Antologia,red.K.Badowska,T.Cieślak,K.Pietrych,P
.Pietrych,K.Radzi-
szewska,Łódź2020,s.510.
