Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrystynaRadziszewska
WIELOKULTUROWAŁÓDŹ
–MIĘDZYHISTORIĄACODZIENNOŚCIĄ
Publikacja,którąoddajemydorąkczytelników,poświęconajestkulturzepopularnej,
którarozwijałasięwŁodzido1939r.Abylepiejzrozumiećspecyfikętegofenomenu,
należyprzedstawićmiejsce,wktórymsiępojawił,atakżeludzi,którzygowspółtworzyli
bądźbylijegoodbiorcami.Niniejszyartykułjestopowieściąomieście,twórcachjegopo-
tęgiprzemysłowej,atakżeonegatywnychzjawiskachtowarzyszącychgwałtownemuroz-
wojowiodmałejosadyLodzadometropolii,owalcerobotnikówzfabrykantamiolepsze
warunkipracyorazzrosyjskimzaborcąoposzerzenieswobódobywatelskich.Problemy
miastaijegomieszkańcówznalazłyodbiciewlicznychpieśniachwykonywanychprzez
robotnikównałódzkichpodwórkach,wszynkach,parkach,naulicach,nabarykadach
podczasrewolucyjnychwystąpień.Byłyrównieżtematemkupletóworaztekstówsaty-
rycznychwszybkorozwijającejsięprasie,przenikałydoprzedstawieńwędrownychgrup
teatralnychiznajdowaływyrazwkabaretowychnumerach.Ostopniupartycypacjiwkul-
turzeŁodzi,którejwytworywodróżnieniuodtakichpolskichmiast,jakKraków,War-
szawa,Lwów,rzadkomożnazaliczyćdokulturywysokiej,decydowałowieleczynników:
przynależnośćnarodowościowa,statusmaterialnyorazspołeczny,warunkipracywŁodzi
wXIXiwpierwszejpołowieXXw.,atakżedostępnośćmiejscrozrywkiwmieście,które
dopierozaczynałotworzyćinstytucjeżyciaspołecznego.
HistoriaŁodzijakoznaczącegomiastaniejestdługa,alejejrozwójjestniezwykły
ifascynujący.Od1332r.ówczesnawieśLodzabyłanamocyprzywilejunadanegoprzez
Władysława,księciaziemiłęczyckiejidobrzyńskiej,wwieczystymposiadaniubiskupów
kujawskich.KrólWładysławJagiełłonadałosadziew1423r.prawamiejskie,jednakdolat
20.XIXw.nieodgrywałaonaistotnejroliiprzypominałazdaniemOskaraFlatta,urzęd-
nikacarskiego,aleprzedewszystkimautorapierwszejmonografiiŁodzi,raczejnnędzną
mieścinę”położonąnwśróddziewiczychdookołalasów”1.Przezponadtrzystalatodnada-
niaprawmiejskichniewydarzyłosiętunicważnego,comogłobyodnotowaćpiórokroni-
karza.PodrugimrozbiorzePolskiw1793r.Łódźznalazłasięwzaborzepruskim.Miasto
liczyłowówczasnmieszkańcówogółem190,wtejliczbiemężczyzn89,kobiet90,Żydów
11,kościółbyłjedenkatolicki.[…]Ruchhandlowyiprzemysłowybyłprawieżaden[…]2.
Władzepruskieprzeprowadziłysekularyzacjędóbrbiskupichiw1806r.Łódźstałasię
miastemrządowym,wktórymcorazwiększąrolęzaczęłyodgrywaćhandelirzemiosło.
1O.Flatt,OpismiastaŁodzipodwzględemhistorycznym,statystycznymiprzemysłowym,nGazetaRolni-
cza,PrzemysłowaiHandlowa”,dodatekdonGazetyCodziennej”1852,odnru27,z11lipca,donru48
z7grudnia(zprzerwami).Wydanieksiążkowe:Warszawa1853.Cytatzareprintem:Łódź2002,s.9.
2Tamże,s.16.
