Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WielokulturowaŁódź–międzyhistoriąacodziennością
33
ocharakterzespołecznym,gospodarczym,sportowym.Rozgłośniapełniłarównieżmisję
kulturotwórczą.Współpracowalizniąłódzcypoeci,m.in.MarianPiechalpisałscenariu-
szedosłuchowiskradiowych93.Od1927r.przyznawanoNagrodęLiterackąMiastaŁo-
dzi,którejlaureatamiwkolejnychlatachbyliwybitnitwórcy,m.in.JulianTuwim,Zofia
Nałkowska,MarianPiechal,AndrzejStrug,WładysławStrzemińskiiinni.
Łódźdwudziestoleciamiędzywojennegobyłaośrodkiemmyśliawangardowej.Przy-
kłademmożebyćkonstruktywizmgrupyna.r.”,którejinicjatoramibyliartyści-plastycy:
WładysławStrzemiński,KatarzynaKobroiHenrykStażewski,czywcześniej,napo-
czątkutegookresu,działaniaawangardowegrupyJungIdysz,którątworzylimalarze,
poeci,graficyorazludzieteatru,próbującynadaćnowyimpulsżyciukulturalnemu
Żydów,łączącideesztukinowoczesnejzwątkamizaczerpniętymizżydowskiejhistorii
itradycji.Sięgaliwswejtwórczościdoornamentykisynagogitradycyjnychnagrobków,
wykorzystywalihebrajskąkaligrafię.Tworzyliwjęzykujidysz,zwanymmameloszn–ję-
zykiemmatki,któryprzezdziesięcioleciatraktowanybyłpogardliwie,aconajmniej
protekcjonalnie,takżeprzezżydowskieelity,jakożargon,językniewykształconychmas.
Wnowoczesnejformieprzetwarzalikulturęsztetla,nawiązującwtensposóbdokul-
turypopularnej.Publikacjegrupytojednocześniepierwszytakwyraźnygłoskobiecy
wżydowskiejpoezjiiplastyce,zdominowanychdotejporyprzezmężczyzn.Grafiki
ilinorytyartystekzdobiłyzarównozeszytypismanJung-Idysz”,jakitomikipoetyckie.
InnąznaczącąinicjatywąartystycznąwmiędzywojennejŁodzibyłoutworzenieprzez
wybitnegomalarzaawangardowegoKarolaHilleraorazpoetęWitoldaWandurskiego
grupynSrebrnywóz”,któramiałazrzeszaćlewicęartystyczną–literatów,reżyserów,
aktorówimalarzy.WażnymwydarzeniembyłoteżprzekazaniedołódzkiegoMuzeum
Sztukiw1931r.MiędzynarodowejKolekcjiSztukiNowoczesnejzdziełamitwórców
reprezentującychtakiekierunki,jakkubizm,futuryzm,konstruktywizm,puryzm,neo-
plastycyzmisurrealizm.Wtensposóbudostępnionołodzianomosiągnięciamiędzyna-
rodowejawangardy.
WybuchIIwojnyświatowejgwałtowniezamknąłhistorięŁodzijakomiastawielo-
kulturowego.Trzebajednakprzyznać,żechoćPolacy,NiemcyiŻydzipotrafiliwspół-
pracowaćzesobąwróżnychinstytucjachkulturalnych,społecznych,naprzykładwto-
warzystwachdobroczynnych,wielokulturowośćmiastanigdynieoznaczałabrakubarier
międzyposzczególnymispołecznościamiinarodowościami.ZdaniemMartyPiestrzenie-
wicz,badającejrozrywkiłodziannaprzełomieXIXiXXw.,wspólnezabawyróżnychna-
rodowości,grupspołecznychizawodowychnależałydowyjątków.Żyłyoneoboksiebie,
niezesobą.Takżewtrakcieuroczystościiświątmiejskichbawionosięosobno.Dotyczyło
tonietylkogrupnarodowościowych,aleiwarstwspołecznych94.NiemieckipisarzAlfred
Döblin,któryodwiedziłŁódźw1924r.,zwróciłuwagęnajeszczeinnyaspektwzajem-
nychkontaktów.Czynnikiemdecydującymonawiązywaniulubbrakukontaktówniejest
wŁodzijegozdaniemprzynależnośćnarodowościowa,leczstatusmajątkowy.Napytanie,
jakżyjąwŁodziNiemcyzPolakami,odpowiada:nOświetnie.Imsąbogatsi,tymlepiej.
93Zob.K.Kołodziej,LiteraturawRadiuŁódź,[w:]Słownikkulturyliterackiej…,s.192–193.
94Zob.M.Piestrzeniewicz,Rozrywkałodzian…,s.43.
