Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
nimi.[...]nMojesercejestnaWschodzie[Jerozolima],mojeciałonanajdalszymZachodzie
[Hiszpania]”-wtymsłynnymwersieJehudaHalewi,największypoetażydowskiegoZło-
tegoWiekuwHiszpanii,zawarłpercepcjęwielorakichprzestrzeniiichnieciągłości.[...]Ta
wyjątkowośćżydowskiegodoświadczeniaprzestrzenijeststałymczynnikiemwhistorii,
zarównowówczas,gdyokreślająreligia,jakiwtedy,gdykształtująsyjonizmlubnowo-
czesneświeckieideologie.Żydowskaświadomośćprzemieszczasięniezmienniepomiędzy
przestrzeniamifizycznymi(naprzykładmiejscemurodzenia)aprzestrzeniamiodniesienia
(ojczyznaprzodków,językhebrajski)itoprzesunięciekonstytuujewistocieżydowskiedo-
świadczenieprzestrzenne4.
UkładtworzązatembiegunyErecIzraelidiaspory-terytoriumsymbolicznego
odniesieniaorazterytoriumrzeczywiste-pomiędzyktórymilokująsięodrębne
mikroprzestrzenieżydowskie5.Zewzględunacharakterżydowskiejprzestrzeni
niemożnazatempojmowaćpograniczapolsko-żydowskiegojakogeograficznie
umiejscowionej,ciągłejstrefy,leczjakosieć-układwielupunktówczywęzłów
dającychsięzlokalizowaćnarozmaitychobszarachiterytoriach.Wbadaniachtak
rozumianychnżydowskichtopografii”zwracasięteżuwagęnatranskulturowość
przestrzeniiichsplecenieorazpołączeniezarównoznajbliższymotoczeniem,jak
iodległymiżydowskimimiejscami6.
Problematykapolsko-żydowskiegopograniczastosunkowoodniedawna
przyciągauwagębadaczy.Zwiastunyzainteresowanianiąpojawiłysięwrazzoży-
wieniemliteracko-kulturowychbadańjudaistycznychnaprzełomielatosiem-
dziesiątychidziewięćdziesiątychXXwieku.Początkowobadaniateczerpały
jeszczeztegostyluopisuiinterpretacjirelacjipolsko-żydowskich,któryMoshe
Rosmannazywadyskursemudziału7.MaonwPolscesięgającąXIXwiekutrady-
cję,którejkontynuacjęikulminacjęstanowiąŻydziwkulturzepolskiejAleksandra
4
Cytatza:J.Schlör;JewsandtheBigCity.ExplorationsonanUrbanStateofMind[w:]Jewish
Topographies.VisionsofSpace,TraditionsofPlace.Eds.J.Brauch,A.Lipphardt,A.Nocke,Aldershot
2008,s.226-227.Oileniepodanoinaczej,przekładytekstówobcojęzycznychzostałydokonane
przezautorkę.
5
WzwiązkuztymnaprzykładBenjaminHarshavprzedstawiastrukturęgeograficzną
żydowskiejobecnościwEuropieWschodniejwformiemapyusianejpunktamioznaczającymi
miastaimiasteczkabudującesiećpowiązanychzsobąkulturowoiekonomicznieżydowskich
skupisk:B.Harshav,TePolyphonyofJewishCulture,Stanford2007,s.16.
6
A.Lipphardt,J.Brauch,A.Nocke,Introduction[w:]JewishTopographies.VisionsofSpace,
TraditionsofPlace.Eds.J.Brauch,A.Lipphardt,A.Nocke,Aldershot2008,s.3.Badaczkiproponują
rozróżnienieżydowskichmiejsc-zlokalizowanych,osadzonychgeograficznieiżydowskich
przestrzeni-przestrzennegootoczeniadlażydowskichpraktykkulturowych(s.4).
7
TłumaczkaksiążkiRosmana,AgnieszkaJagodzińska,przekładaterminndiscourseof
contribution”jakodyskurswkładu.Wtejksiążcestosujęjednakinnytermin-ndyskursudziału”
.
Wprowadzamgozewzględunapolskątradycjęnazewniczą:wokresiemiędzywojennymprace
stosująceopisywanyprzezRosmanaparadygmatposługiwałysięwłaśnieterminemnudział”
.Zob.
K.Dresdner,UdziałŻydówwpoezjipolskiejXIXw.,nMiesięcznikŻydowski”1932,z.5;E.Igel,
UdziałŻydówwliteraturzepolskiej[w:]AlmanachżydowskiwydanyprzezHermanaStachla,Lwów
1937;UdziałŻydówwkulturze,t.1,Kraków1938.
