Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30|
SebastianFikus
maprzyczynydemograficzne.Takjakbyniedorastałonowepokolenie,którewnatu-
ralnysposóbpowinnoprzejąćnarodoweorientacjeswoichojcówidziadków.
Celemponiższychrozważańbędzieuzasadnieniehipotezy,żetożsamośćspo-
łecznościautochtonicznej2naGórnymŚląskuuległaspecyficznejrekonfiguracji.
Miałabyonapolegaćnabezpośrednimprzekształceniufeudalnejmentalności
wświadomośćpostnarodową.
2.Uwarunkowaniahistoryczne
PaństwopruskieprzejęłoGórnyŚląskwroku1742.Odtegomomenturozpoczęła
siękapitalistycznamodernizacjatejziemi.Wcześniejbyłtoregionzapóźnionycy-
wilizacyjnieiniemiałteżspecjalnegoznaczeniaekonomicznego.Podróżni,którzy
wXVIIIwiekupróbowaliopisywaćGórnyŚląsk,wspominaliofatalnymostanie
drógiobrakubezpieczeństwapublicznego.Pisaliobezgranicznych,bezludnych
lasachiprzerażającejbiedzieprzytłaczającejwiększościmieszkającychtuludzi3.
FryderykWielkipodjąłwysiłkimającenaceluponownąniemieckąkolonizacjętych
ziem.Nieodniósłtujednaksukcesu.Ziemiaoddanakolonistombyłanajczęściej
małourodzajna.Wielukolonistówpopadałowbiedęirezygnowałozprzydzielonych
imgospodarstw4.
Magnaci,właścicielewielkichmajątkówziemskich,traktowaliwtymczasiespo-
łecznośćautochtonicznąjakoludzidrugiejkategorii.Czyniliniewieledlapolepsze-
niajejsytuacjiekonomicznej.Wręczprzeciwnie,arystokracirobiliwszystko,żeby
feudalnyporządekświatazostałwświadomościpoddanychutrzymany.Kierowali
siętuwłasnymstanowymegoizmem.Wobawieprzedemancypacjąpoddanychnie
2
Przezspołecznośćautochtonicznąrozumiemgrupęosób,którychbezpośredniprzodkowiezamiesz-
kiwaliGórnyŚląskprzedrokiem1918.
3
SytuacjęnaGórnymŚląskuFranciszekAntoniMarekopisujewnastępującysposób:nGdyŚląsk
odpadłodPolski,jegoludpozostałosamotniony,opuszczony,zdradzony,biednyibezradny.Stałsię
tępyinieczułynaswojądolę,awczasachpruskichpopadłwtakąapatię,żeniepotrafiłprzeciw-
stawićsiępolitycebiologicznegowyniszczenia,jakąwobecniegorealizowano.Jedynąjegouciechą
było,gdywupojeniuzapominałoswojejbiedzieinieszczęściu”,napisałK.Prus,wybitnybadacz
pijaństwairuchutrzeźwościnaŚląsku.PrzerażająceopisyzamieszczaniemieckipodróżnikA.Behr
wksiążceMeineReisedurchSchlesien,wydanejw1834r.wLipsku.Behr,jadączSaksoniido
Rosji,jużwokolicachOpolazauważyłistotyniepodobnedoludzi,nelende,mitLumpenbedecte,
MumiegleicheGesindel”(nędznaokrytałachmanami,podobnadomumiihołota).Zdaniemks.Nor-
bertaBończyka,naocznegoświadka,górnośląskiepijaństwoprzybrałorozmiarymasowejpatologii
społecznej,[w:]PowstaniaŚląskieiPlebiscytwprocesiezrastaniasięGórnegoŚląskazmacierzą,
A.Brożek(red.),Bytom1993.s.352.
4
R.Vogel,DeutschePresseundPropagandadesAbstimmungskampfesinOberschlesien,Leipzig
1931,s.5.
