Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32|
SebastianFikus
jakówcześniIndianiewAmerycePołudniowejczytubylcyzOceanii,dlaktórych
problemtakinieistniał.
OdpołowyXVIIIwiekuzarównopaństwopruskie,jakiprywatniprzedsiębior-
cypodejmowalipróbystworzenianaGórnymŚląskuprzemysłuwydobywczego
imetalurgicznego.Głównymjegoograniczeniembyłytrudnościtransportowe,które
czyniłyprodukcjęnawiększąskalęmałoopłacalną.Wydarzeniemokluczowym
znaczeniudlaregionuokazaćsięmiałokolejowepołączenieMysłowiczWrocławiem
idalejzeuropejskimsystememkomunikacyjnym.Otwartojewroku1946.Kolej
stworzyłaprzedgórnośląskimprzemysłemnoweperspektywyistałasięimpulsem
dogwałtownejindustrializacjiregionu.GórnyŚląskwciągukilkudziesięciulatstał
siędrugimnajwiększymokręgiemprzemysłowymówczesnejEuropy.
Przemysłpowstawałwwiększościnatereniemagnackichlatyfundiów.Prawa
wydobywczewynikającezposiadanejziemispowodowały,żearystokracistalisię
przemysłowcami.Byłototymłatwiejsze,żebylioniczęstozamożnymiludźmi.Wy-
starczyprzypomnieć,że73proc.zieminaGórnymŚląskubyłowposiadaniu60ro-
dzin.Tylko7proc.magnatówmiałojej26proc.Takakoncentracjaziemiwinnych
częściachNiemiecbyłaniespotykana.Posiadalioninajczęściejwystarczająceśrodki
finansowe,żebysamodzielniefinansowaćrozbudowęprzemysłuibogacićsięjesz-
czebardziej.NapoczątkuXXwiekunadziesięciumagnatówprzypadało80proc.
całkowitegowydobyciawęglanaGórnymŚląsku9.Dlarozwojutegoprzemysłupo-
trzebnychbyłobardzowieluinżynierówielitadministracyjnych.Górnośląscymag-
naciściągaliichtutajzinnychniemieckojęzycznychczęściEuropy.Byichzachęcić,
proponowanoimzarobkidużowyższeniżwpozostałychregionachprzemysłowych
Niemiec.PrzybyszebylinajczęściejprotestantamiiczulisięnaGórnymŚląsku
nieomalżejakkolonizatorzy10.Naróżniceekonomicznepo1871rokunałożyłysię
konsekwencjepolitykiKulturkampfu.Wskutektegoniemieckojęzyczniprzybysze
stalisięuprzywilejowanąkastą,któraodnosiłasiępogardliwiedowszystkiego,co
katolickieiautochtoniczne11.Wtensposóbpogłębionezostałypodziałyspołeczne,
którezbiegałysięzgranicąjęzykowąireligijną.
Sytuacjaludnościautochtonicznejnieuległanatomiastspecjalnejpoprawie.
Mimogwałtownierosnącychzyskówśląskichmagnatówprzemysłowychmieszka-
jącatuodwiekówludnośćniewielenazachodzącychzmianachmodernizacyjnych
zyskała.WZagłębiuRuhryrobotnicyzregułyniepracowalidłużejniż9godzin
9W.Grosch,DeutscheundpolnischePropagandawährendderVolksabstimmunginOberschlesien
1919-1921,Mainz2000,s.311.
10V.Kroll,DieGenferKonventionbetreffendOberschlesienvom15Mai1922,Köln1959,s.81;S.Kar-
ski,AlbertKorfanty,Dülmen1990,s.317.
11H.Lukaschek,OberschlesieneinsozialesProblem,nSüddeutscheMonatshefte”1921,nr10,s.390.