Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
realnymiistałymiwłasnościamiświatadoświadczenia.Wramachkonceptu-
alizmuwflozofipercepcjistosujesięzazwyczajrozumienieterminuflpojęcie”
jakoprzejawuczyrezultatuaktywnościwnioskowania,rozpoznawanialub
wydawaniasądów(W.Sellars,J.McDowell,R.Brandom)13.Wtymsensiejeśli
postrzegamnp.truskawkę,toniepotrzebujęmiećnajpierwpojęciatruskawki,
jakogotowegoiogólnegomodelu,alepostrzegającją,mojedoznaniapewnych
jakościujmujęzawszewrazzcałymkontekstemrelacji,którypozwalamina
rozpoznaniepostrzeganegoprzedmiotujakotruskawki.Tymsamympercepcja
jakiegośprzedmiotuXjestinferencyjnieokreślonąwiedzą,iższeregwrażeń
orazzastosowanychrelacjistanowiąkomponentyprzekonania,żeprzedmiot
Xjesttakiataki.
Poszczególnerozdziałyksiążkiodnosząsiędostanowisknajbardziej
reprezentatywnychwflozofinowożytnejitraktujęjejakopewnegorodzaju
modeleidealne,chcębowiempokazać,iżpomimoodmiennościwprezento-
wanychkoncepcjachmożnawyodrębnićpewnąwspólnąprawidłowość.Otóż
zwrotepistemologicznywpostaciod-podmiotowegotraktowaniazagadnienia
postrzeganiaorazkoncepcjaideiwumyśle,jakoreprezentacjirzeczy,sprawi-
ły,iżnowożytnarefleksjaujmujetreścizmysłowe:a)jakoobiektywumyśle,
wyodrębnioneiodseparowaneodwłasnościrzeczy;orazb)starasiędokonać
scaleniatego,copostrzeganewumyśle,ztym,cojawisięjakozewnętrzna
rzeczpozanami,bywyjaśnićwerydycznąkorelacjęmiędzynimi.Istotnym
zagadnieniembędziewięcrozpoznawanawpercepcjiobecnośćrelacji,które
stanowiąokoniecznympowiązaniutreści,idopierotakacałościowapostać
zmysłowychideiwumyślejestreprezentatywnadlazewnętrznychrzeczy
iichwłasności.
Nietrudnozauważyć,iżprzedkartezjańskąflozofępercepcjicharakteryzo-
wałoujęcieproblemupostrzeganiajakowypadkowejzałożeńontologicznych
(Demokryt,Arystoteles,św.TomaszzAkwinu).Filozofanowożytnazkolei,
zmieniającparadygmatnapodmiotowyiepistemologicznieugruntowany,
dokonujetakżeprzemianywrozumieniukwestiipercepcji.Podmiotowośćma
możliwośćzdobyciawiedzypewnej,alemusinanowoustanowićfundamenty
poznaniaidopieroztejperspektywywyjaśnićstatusdoświadczeniazmysło-
wego.Kartezjańskieujęciewnawiaszewnętrznejrzeczywistościimetafzyka
charakterystycznydlatychstanowiskstatusideiwumyślejakotreścispełniającychzarazem
funkcjereprezentującerzeczyjakocałości(tj.ichzmysłoweiniezmysłoweaspekty).
13
ImpulsdotakiegorozumieniapojęćdałpodkoniecXIXwiekuG.Frege,dlaktóregopoję-
ciawystępujątylkojakoskładnikisądówisąfunkcjami(relacjami)-por.A.Gut,GottlobFrege
iproblemyflozofiwspółczesnej,Lublin2005,s.109-113;R.Piłat,Realizmpojęć,[w:]Pojęcia.Jak
reprezentujemyikategoryzujemyświat,(red.J.Bremer,A.Chuderski),Kraków2011,s.55-58,60-66.
