Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Treśćpostrzeżeniazperspektywyrescogitans
przyjęcia
17
.Fundamentalneróżnicewpojmowaniumetafzycznychzasad,
odrzuceniehylemorfzmuorazmechanicystycznepojmowanienatury,opi-
sywanejęzykiemmatematyki,miałotakżeniebagatelnywpływnaodmien-
nepojmowanierelacjipoznawczejnapoziomiezmysłowegodoświadczenia.
Problemyteniezostająjednakcałkowiciezmodyfkowaneisprowadzone
tylkodopodmiotowejpłaszczyzny.OczywiścieKartezjuszprzesuwazasad-
niczeakcentyrozważańwstronępodmiotuiwtymsensiedziękijegoflozofi
ulegaprzeobrażeniuniemalcałyarsenałzagadnieńzwiązanychzpercepcją,
któredotejporyumiejscowionebyłygłówniewzewnętrznejwobecpodmiotu
sferze.Zagadnienierelacjipoznawczej-zwłaszczadotyczącejproblematyki
percepcji-podejmujeonzperspektywyrozważańmetafzykipodmiotu,
jednakniemożnapowiedzieć,iżKartezjuszcałkowicierezygnujezperspek-
tywybadawczej,wktórejfunkcjonujeodniesieniepomiędzyrealnymiprzed-
miotamiapodmiotem
18
.Problematykadoświadczeniazmysłowegozostaje
niejakoodebranarozważaniomstrictenaukowym,nietylkodlatego,żenie
mawnichmetafzycznegonamysłu,aleprzedewszystkimdlatego,żenauka
niemożerozpoznaćwłasnychwarunkówumożliwiającychpoznanietego,co
empiryczne.Tozaśsprawia,iżrozwiązaniakartezjańskiejflozofipercepcji
wyłaniająsięzarównozmetafzycznej,jakiantynaturalistycznejpostawy,
któraprawdziwąrzeczywistośćupatrujetylkowtym,coświadomościowe,
orazkonfrontujejejfunkcjonowaniezesferąprzedmiotówfzycznych.
Mogłobysięwydawać,iżflozofaKartezjuszaprzezswójsceptycyzm
metodycznysprawia,iżzagadnieniepoznaniaprzezdoświadczeniezmysłowe
zostajecałkowicieunieważnione.Zdrugiejstrony,niemaprzesadywstwier-
dzeniu,iżprzełomkartezjańskispowodował,iżwłaśnieproblempercepcji
okazałsięfundamentalnymzagadnieniem,dotyczącymrelacjipoznawczych
zeświatem.Dajeonbowiemmożliwośćrozpatrzeniairozstrzygnięciaproble-
17
Szerzejotympisze:C.Wolf-Devine,DescartesonSeeing.EpistemologyandVisualPerception,
Carbondale1993,s.10-11,17-26.OkształtowaniusięwczesnejflozofiKartezjuszanapodstawie
jegobadańkosmologicznychifzycznychwięcejw:T.Śliwiński,Genezaiznaczenietraktatu„Świat
alboTraktatoświetle”,[w:]R.Descartes,ŚwiatalboTraktatoświetle,tłum.T.Śliwiński,Kraków
2005,s.154-198.
18
WLaDioptrique(wydanejwtymsamymrokucoDiscoursdelaMéthode-1637)Kartezjusz
wyjaśniazastosowaniefzycznychodkryćdlazagadnieniapercepcji,któredotycząnatury
światła,orazjakfunkcjonujeludzkieokowakciepostrzeżenia.Tamtakżewyraźniedystansuje
sięodscholastycznejkoncepcjiformzmysłowych,albowiemistotnymjejmankamentemjest
brakwyjaśnienia,wjakisposóbprzedmiotyfzycznemogąwytwarzaćoweformyorazna
jakiejpodstawiemożnauznaćpodobieństwoformdorzeczy-por.R.Descartes,LaDioptrique,
[w:]Ouvresetlettres,op.cit.,s.203-204.WpracytejKartezjusztakżewyraźniepodkreśla,iż
postrzeżeniawzrokoweniesprowadzająsiędoobrazów,leczdopromieniświatła,onezaś
nieodłączniezwiązanesązruchemizasadamigeometrii-por.ibidem,s.185.
