Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Teoretycznenovumaproblemreprezentacjirzeczy
21
mupomostumiędzypodmiotemaprzedmiotem,któryzostałprzezspuściznę
kartezjańskąpostawionyniemalflnaostrzunoża”
.Gdybypobieżniezanali-
zowaćcałośćsystemuKartezjusza,tołatwouznać,iżpoczątkowe,radykal-
newątpieniewwartośćzmysłowegopostrzeganiabyłoraczejjedyniemeto-
dologicznymwymogiem,byuwypuklićrolęwiedzywrodzonej,aproblem
prawdyzawęzićdopewności,niżbyzupełnieodrzucićrolępercepcjiwkon-
struowaniuwiedzy.Uzyskaniepewnościwiedzy,jakogłównezadaniedla
flozofi,skutkowaćmusiałotakżerozważaniami,wjakimstopniuzmysłowe
doświadczenieinaturalnaskłonnośćdouznawaniarealnościprzedmiotów
fzycznychmająswojeuzasadnionemiejscewod-podmiotowejkonstrukcji
światapouprzednimumieszczeniugownawias.Wnioskiemwynikającym
zmetafzykikartezjańskiejbyłoprzecieżuznanierealnościświataichoćdroga
bezpośredniegopoznaniabywazłudna,tojednakdoświadczeniezostajeosta-
teczniezrehabilitowaneinawetwnikliwiezanalizowanewswojejcałościowej,
zmysłowo-pojęciowejstrukturze.
UwagiKartezjusza,dotyczącewiedzyopartejnapostrzeżeniach,iżzmy-
słyniekiedynaszwodząidlategolepiejnieufaćimwogóle,pokazują,żeów
wielokrotnieużytyprzezniegonieokreślonyzaimekprzysłownyflniekiedy”
(quelquefois)
19
uwypukla,iżmożliwejestjednakrozróżnienie,kiedypostrze-
żeniasą,akiedyniesązłudne.Takieprzedstawienieproblemujestzgodneze
znanąodnarodzinflozofipostawąkrytycznąwobecpoznaniazmysłowego,
aletakżewskazujenafljasneiwyraźne”dostrzeżeniegranicymiędzyfaktem
amniemaniem.Niezależnieodtego-zdaniemKartezjusza-wtrakciejakiegoś
postrzeżeniamożemypoprostuniewiedzieć,którezpostrzeżeńmająwłaś-
ciwy,werydycznycharakter.Dlategoteżlepiejodrzucićjewogóle.Podobnie
rzeczsięmazodróżnieniemsnuodjawy-nawetgdybynamomentprzyjąćza
Kartezjuszem,iżnigdyniemożnadostrzecróżnicymiędzyobomastanami,to
przecieżjużsamoużyciekonstrukcjifljawa-sen”sugeruje,żeobapojęcianie
sątożsameimożemynawetwpotocznymdoświadczeniuodróżnićobastany.
Całkowiteodrzuceniezaufaniadopoznawczejwartościpostrzeganiawydaje
sięwięcpotrzebnejakowstępnyelementmetodologicznegokonstruowania
systemuiuwypukleniaapriorycznejwładzymyślenia.Ówsceptycyzmwsto-
sunkudozmysłowegopostrzeganiajeszczesilniejwydajesiętylkoflepistemo-
logiątymczasową”
,gdyzauważymy,iżKartezjuszjedyniestawiahipotezę,że
wszystko,cowidzi,jestfałszem-tozaśniejesttymsamym,coapodyktyczne
stwierdzenie,iżcałośćwiedzypochodzącejzdoświadczeniazmysłowegojest
19
Por.R.Descartes,Méditationstouchantlapremièrephilosophie,[w:]Ouvresetlettres,op.cit.,
s.268;idem,Lesprincipesdelaphilosophie,[w:]Ouvresetlettres,op.cit.,s.572;idem,Larecherche
delavéritéparleslumièresnaturelles,[w:]Ouvresetlettres,op.cit.,s.888.
