Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Rozdział1.Percepcjawkontekścieindywidualnym,społecznymikulturowym
liczniewystępującebłędyiuprzedzeniakognitywne
1
.Pozwalająonenadokonanie
klasyfikacjigrupopiniiireakcjiorazprzeprowadzenieanalizyumożliwiającej
lepszezrozumieniemechanizmówkształtującychteopinie,wypowiedziireakcje.
Problemprzekonaniaobserwatorówczyczytelnikówobezwzględnejsłuszno
-
ściwłasnychspostrzeżeńwyjaśniaamerykańskipsychologPhilipZimbardojako
zjawiskoabsolutyzmufenomenalistycznego:nNaiwniobserwatorzyprzyjmują
bezkrytycznieświadectwoswoichzmysłów.Sądząoni,żepoprostuspostrzegają
to,cojest.Przyjmująonizapewnik,żemająbezpośrednikontaktzzewnętrznym
światemibezpośredniąjegoznajomość”2.Posiadaniepewnościosłusznościwła-
snychobserwacjiirozumieniaprowadziczęstodoprzekonania,żeinnipostrzegają
lubpowinnipostrzegaćwtensamsposób.Przekonanietakiewystępujewrelacjach
zwizytwbuddyjskichklasztorachiopisachobserwacjiceremoniiczyzwyczajów
mnichówbuddyjskich.
Zkoleiteoria,którawpolitologiinazywanajestteoriąograniczonejracjonalno-
ści,wywodzącasięzinterpretacjikoncepcjiheurystykiznakomitychbadaczyilaure-
atówNobla,HerbertaSimona,AmosaTversky)egoiDanielaKahnemana,podkreśla
powszechnestosowaniewielorakichskrótówkognitywnych,czyliróżnegotypu
heurystyk.Potrzebastosowaniauproszczeńwynikazwielupowodów:nieposiadania
wystarczającejwiedzynaokreślonytemat,ograniczonegodostępudopotrzebnych
wdanymmomencieinformacji,koniecznościlubchęciszybkiejreakcji,ograniczo-
negoczasuiniewystarczającychzdolnościanalizyitd.
3
Spośródwielutypówskrótów
myślowychszczególnezastosowaniewbadaniachdotyczącychpercepcji,sposo-
bówrozumieniaorazwypowiadanychopiniimająheurystykadostępności(avai-
labilityheuristic)orazheurystykareprezentatywności(representativenessheuristic).
opiniezachodnichobserwatorówwywodzącychsięztradycjikatolickiej
iprotestanckiejnatematzabajkalskiegobuddyzmunależytakżeanalizowaćwkon-
tekścieefektupotwierdzeniaalbostrategiikonfirmacyjnej(confrmationbias),
polegającejnatendencjidoselekcjonowaniaiwyboruinformacjipotwierdzających
wcześniejszeprzekonania.Zkoleidysonanskognitywny(cognitivedissonance),
albodysonanspoznawczy,pojęciewprowadzonejeszczewlatachpięćdziesiątych
XXwiekuprzezLeonaFestingera,wiążesięzsytuacjądyskonfortuisposobamijego
zmiejszania.Wprzypadkuzaistnieniasprzecznościwpercpecjiczyosądachdyso-
nansjestredukowanypoprzezdostosowywaniemyśleniaiopiniowaniadosytuacji.
Wreszciepojawiająsięteżlicznebłędyiuprzedzenia,którepodlegająprocesowi
redukowaniadysonansuorazprzywracaniaharmoniiwsystemiekognitywnym.
1
A.B.Newberg,Principlesofneurotheology,AshgatePubl.,Farnham,England;Burlington,Vt.,
2010,s.249.
2
Ph.G.Zimbardo,F.L.Ruch,Psychologiaiżycie,tłum.J.Radzicki,WydawnictwoNaukowe
PWN,Warszawa1997,s.225.
3
H.Ward,Teoriaracjonalnegowyboru,w:Teorieimetodywnaukachpolitycznych,red.D.Marsh,
G.Stoker,tłum.J.Tegnerowicz,WydawnictwoUniwersytetuJagiellońskiego,Kraków2006,s.70.
