Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Rozdział1.Percepcjawkontekścieindywidualnym,społecznymikulturowym
Współczesnyfilozof,polemistaineuronaukowiec(neuroscientist),SamHarris,
zaliczanydotzw.grupyNowychAteistów,traktujereligięwkategoriachbiolo-
gicznychiewolucyjnych:nludziemogąbyćgenetyczniepredystynowanidowiary
wprzesądy”,adobórnaturalnyfaworyzujerozwójirracjonalnychkoncepcjijako
użutecznychdlaprzetrwania.Stojącnastanowiskuszkodliwościibezużyteczności
wierzeńreligijnych,twierdzion,żenwielezachowańludzkichosilniegenetycznym
podłożu(np.agresjawobecobcych,niewierność,przesądnośćitp.)niegdyśpełniły
funkcjeadaptacyjne.Wplejstoceniewieleztychewolucyjniewyselekcjonowanych
cechstałosięjużmniejkorzystne,awdzisiejszymświecie,któryzkażdymdniem
jestcorazbardziejzatłoczonyizłożony,możebyćdlanaswręczgroźne”6.
Harris,wyróżniającsystemyreligijne(rytuały,instytucjespołeczne,modlitwy,
święta)orazwiaręreligijną,zwracauwagę,żenwyznawcydowolnejreligiiwierzą,
żeposiedliświęteprawdy,akażdadoktrynareligijnastanowiszczególnąramę
pojęciowąpozwalającąreinterpretowaćwszelkiedoświadczeniatak,bydoktrynę
tęjeszczebardziejumacniały”.MózgludzkiwedługHarrisawyewoluowałwten
sposób,żeukładawydarzeniaiostrzegaprzedniebezpieczeństwami.nNato,że
mózgowysystemdopaminergetycznymaistotneznaczenietakdlasamegodo-
świadczeniareligijnego,jakizwiązanychzesferąreligijnąprzekonańizachowań,
wskazujeznacznaliczbaświadectwempirycznych,międzyinnymizaczerpnię-
tychzpraktykiklinicznej”
7
.Wkonsekwencjiproblematykanietylkoprzeżyć
religijnych,aletakżesposobówpostrzeganiainnychreligiimożebyćwyjaśniana
poprzezbadaniefunkcjonowaniamózgu,aprzedewszystkimneurotransmiterów
(neuroprzekaźników).
Badanianadfunkcjonowaniemmózguwsferzeprzekonańiopiniiprowadzą
doindentyfikacjiaktywizowanychwówczasczęścimózgu(np.przyśrodkowejkory
przedczołowejmPFC,prefrontalcortex).Wielokrotnieodwołująsięonedoklasycz-
nychjużdzisiajbadańnadprocesamikognitywnymi,zwłaszczaprowadzonych
ikierowanychprzezlaureataNagrodyNoblaz2002roku,DanielaKahnemana8.
Harrisuważajednak,żebadaniatypuneurologicznegoprzyużyciuMRI,fMRI
czyPETpowinnybyćwspieranebadaniemwpływuczynnikówkulturowych.
Próbyzastosowaniaustaleńzzakresunaukkognitywnychineurologicznych,
włączeniametodnietylkokognitywnych,aletakżeneurologicznychdointer-
dyscyplinarnychbadańnadinnąsyberyjskątradycjąreligijną,szamanizmem,
podejmujeobecnieSilviaTomášková.WpracyWaywardshamansanalizujeona
6
S.Harris,Pejzażmoralny.Wjakisposóbnaukamożeokreślaćwartości,tłum.P
.J.Szwajcer,
WydawnictwoCiS,StareGroszki–Warszawa2012,s.207-207(wyd.oryg.:Temorallandscape:how
sciencecandeterminehumanvalues,FreePress,NewYork2010);książkaHarrisadoczekałasiępole-
micznejodpowiedzi:C.Hovey,Whatmakesusmoral?Science,religionandtheshapingofthemoral
landscape:aChristianresponsetoSamHarris,CascadeBooks,Eugene,ore.,2012.
7
Ibidem,s.212.
8
Ibidem,s.171-174.
