Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zakrespojęciaidyskusjaznaczeń„politycznegoislamu”
27
wświecieprotestanckim,kształtowałzkońcemXIXwiekuwStanach
Zjednoczonychibyłreakcjąnaprocesymodernizacjiitendencjeliberal-
newłoniechrześcijaństwa18.ShmuelN.Eisenstadtzaznacza,żeokreśle-
nieHnowoczesneruchyfundamentalistyczne”pierwotniedotyczyłotych,
którewyrosłynagruncieamerykańskiegoprotestantyzmu,zczasemdo-
pieroobjęłoruchywspołecznościachmuzułmańskichiżydowskich,któ-
rezostałyopatrzonetymterminemprzezZachód19.Początkowoużywa-
nywtymkontekścieterminHfundamentalizmmuzułmański”niepojawia
sięzbytczęsto.Wroku1929ToynbeeposługujesiępojęciemHfunda-
mentalizmmuzułmański”,alewrozumieniumuzułmańskichtradycjona-
listów20.Dolat70.termintenraczejniepojawiasięwzachodnichźró-
dłach,choćukazująsiępracedotycząceBliskiegoWschoduijegokon-
taktówzeświatemzachodnim(np.rozprawaWilliamaPolkaczyArnol-
daHottingera),dopierowydanyw1975rokuartykułBernardaLewisa
TheReturnofIslammówioerzefundamentalizmuipolitycznympoten-
cjaleislamu,oilepojawisięodpowiedniprzywódca21.Wkrótcestałsię
nimajatollahRuhollahMusawiChomejni,irzeczywiścietermintenzyskał
nowezastosowanieirozgłosdopierowkontekścierewolucji1978–1979
roku,wnastępstwiektórejszybkosięrozprzestrzeniinadobrezostanie
włączonydosłownictwa;zczasemteżjakofundamentalizmmuzułmański
staniesięnajczęściejprzywoływanymfundamentalizmemwogóle22.
Wrazzrewolucjąimperatywemstałosięznalezieniesłownictwa,któ-
rymmożnabyopisaćnowyfenomen–
18E.Pace,P.Stefani,Współczesnyfundamentalizmreligijny,WydawnictwoWAM,Kraków
2002,s.31;J.Casanova,Religiepublicznewnowoczesnymświecie,ZakładWydawniczy
Nomos,Kraków2006,s.231–282;D.Motak,Nowoczesnośćifundamentalizm.Ruchy
antymodernistycznewchrześcijaństwie,ZakładWydawniczyNomos,Kraków2002,
s.37,67ipassim.Ohistoriifundamentalizmunagruncieamerykańskimzob.też:
A.Zasuń,FundamentalismintheLightofSelectedPsychologicalConcepts,HPolishPoliti-
calScienceYearbook”2016,vol.45,s.257–271(wjęz.polskim:Fundamentalizm
wświetlewybranychkoncepcjipsychologicznych,HResPoliticae”,t.7,red.H.Ćwięk,
Częstochowa2015,s.199–213).
19Sh.N.Eisenstadt,Utopiainowoczesność,OficynaNaukowa,Warszawa2009,s.507.
20A.Toynbee,AJourneytoChina,Constable,London1931,s.117,za:M.Kramer,Co-
mingtoterms…,op.cit.
21B.Lewis,TheReturnofIslam,HCommentary”1976,vol.61,nr1,s.39–49;za:
J.J.G.Jansen,Podwójnanaturafundamentalizmuislamskiego,WydawnictwoLibron,
Kraków2005,s.32–33.
22Od1990wConciseOxfordEnglishDictionaryrozumianynietylkojakozachowanie
tradycyjnejwiaryprotestanckiej,aleteżjakoHzachowaniedawnychlubfundamental-
nychdoktrynkażdejreligii,aszczególnieislamu”,za:M.Kramer,Comingtoterms…,
op.cit.
