Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
RAMYTEORETYCZNEIKONTEKSTYBADAŃNADPOLITYCZNYMISLAMEM
Wedługdrugiegopodejścia,któreprezentujem.in.Esposito127,isla-
mizmjestodpowiedziąnawydarzenia,któremiałymiejscewXXwieku:
upadekw1924rokuimperiumosmańskiego,panislamskiegokalifatu,
któryodwiekówdawałmuzułmanompoczuciejednościiprzynależno-
ści,presjanowoczesnościiwesternizacjiorazpojawieniesięwmuzuł-
mańskimświeciesystemupaństwanarodowego,którybyłwidzianyjako
systemfragmentarycznynarzuconyprzezZachód.Wtychwarunkach,jak
piszeHroub,islamizmoferowałkomfortową,bezpiecznąstrefę,nadziejęna
odzyskaniechwałyprzeszłości,stałsiępotężnąsiłąmobilizacyjną128.
Wreszcietrzeciepodejścietraktujepolitycznyislamzperspektywy
teoriiruchuspołecznego,gdzieruchyislamistyczneodnosząsiędoszer-
szejkategoriiformacjispołecznych,sąodpowiedziąnauwolnionąlokal-
nąsiłęidążądozmianystatusquo.Wpodejściutymuwzględniasięsy-
tuacjępaństwpostkolonialnychwwiększościkrajówświataarabskiego
imuzułmańskiego:ichupadek,wzrostniesprawiedliwościspołecznej
inierównejdystrybucjibogactwa,oddalenieodelitrządzącychijedno-
czesnamarginalizacjamas,brakpojęciaobywatelstwaitypowypoziom
lojalnościwynikającyzkorzenietnicznychiswegorodzajusekciarstwa,
orazstosunekdopolitycznychreżimów.Wtychwarunkach,zdaniem
Hrouba,społeczneideologieokazałysiębardziejskutecznymnarzędziem
mobilizacjiprzeciwsystemomdominacji:
Atrakcyjnośćruchówislamistycznychwynikałazporażkidwóchinnychideologii:
socjalizmuinacjonalizmu;dlategowykorzystałyrodzimąkulturęiwartościsys-
temu,głębokozakorzenionewzbiorowejtożsamościihistoriinarodu:islam129.
NiektórzybadaczedyskutująstosowanieterminuHpolitycznyislam”
zamiastHupolitycznionyislam”.ArabistaimisjonarzanglikańskiAlbert
KennethCraggdostrzegawtymdrugimHdegradacjęwiary,wwyniku
czegoreligiamutujedośćarbitralniedopostacisubstytutupodstępnie
ukrytychideologicznych,ekonomicznychipolitycznychinteresów”,kry-
tykującislamzazaangażowaniewewładzęipolitykę130.JegopracaMu-
hammadandtheChristians:AQuestionofResponsez1984rokuzawiera
szerokądyskusjęporównawcząwokółHupolitycznieniareligii”wchrze-
ścijaństwieiislamie.Analizującpodstawyobydwutradycji,zwrócił
uwagę,żeoilewchrześcijaństwiepriorytetemjestmodlitwaiteologia,
127J.Esposito,TheIslamicThreat…,op.cit.;idem(ed.),PoliticalIslam.Revolution,Radica-
lism,orReform?,LynneRiennerPublishers,Boulder–London1997.
128K.Hroub,Introduction…op.cit.,s.15.
129Ibidem,s.16.
130Sh.Akhtar,IslamasPoliticalReligion.Thefutureofanimperialfaith,Routledge,London
–NewYork2011,s.89,99.
