Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Geschichteistmachbar”ł
stosowaniemgwałtudlasamegogwałtu,alepodkreślałjednocześniehistoryczną
koniecznośćichwystąpień31.
Schyłkowafazaprotestuprzypadawobukrajachnapoczątek1970roku.Na
pytanie,gdzietkwiłyprzyczynyjegoupadkuodpowiedzijestwieleimająone
różnycharakter.Zacznęodnajważniejszejwmojejocenie:iluzorycznościgłównego
ideału-nowegoukształtowaniastosunkówmiędzyludzkichwpolityce,kulturze,
moralności-ijegoirracjonalnychpostaw.JakzauważyłFranzSchneiderwtrakcie
ruchuwśródbardziejdojrzałychpolityczniestudentówrodziłysięwątpliwości
odnośniemożliwościrealizacjipozaparlamentarnychformwładzy,takżewobec
wiarygodnościantyautorytarnegodziałaniaprzyrównoczesnympoddawaniu
sięinnymautorytetomideologicznym,wreszciewobecprzydatnościpraktyki
prowokacjiiteatralizacjijakośrodkakomunikacjispołecznejiemancypacji32.
Częśćznichopuściłaszeregiruchu.Byłyteżinneprzyczynyupadkuruchustu-
denckiego.WiedzęprzywódcySDSigoszyzmuczerpaligłówniezksiążek,ich
konfrontacjazrealiamispołeczno-politycznymiswychkrajówrozpoczęłasię
faktyczniewtrakcietrwaniaruchu.Obaruchybyłynietylkosłabestrukturalnie
iorganizacyjnie,ale,cobardziejistotne,niemiałyalternatywnegoprojektuwo-
becistniejącegoporządkuspołeczno-politycznego.Negacja,zerwanieztradycją
zamiastkontynuacji,emancypacjajednostki-tozbiórwartościipostulatów,
którenieskładająsięnapropozycjęokreślonegoustrojupaństwowegoczyładu
społeczno-politycznego.Doszłytukwestieinne,niemniejistotne:ruchbyłukie-
runkowanynaspołeczeństwojakocałość,wpraktycejegopoledziałaniazawężało
siędowybranychobszarówżyciaspołecznego.Irracjonalnedziałaniaznajdujące
wyrazwizolowanychakcjachmałomiaływspólnegozzapowiadanąkampanią
oświeceniową,zaśradykalneakcjeokazałysięautodestrukcyjne.Wartopowie-
dziećojeszczejednejważnejprzyczynieklęskiruchulat60.:hasłaipostulaty
studentówtworzyłyswoistyżargon,niezrozumiałydlarobotnikówiwiększości
społeczeństwa.Niebyonprzekładalnynajęzykrealnejpraktykipolitycznej,nie
mógłzatemporwaćmas33;próbywyrwaniarobotnikówzreformistycznejprak-
31PospotkaniuzMarcusemstudenciśpiewającMiędzynarodówkępodpaliliemblemat
WolnegoUniwersytetuwBerlinie,zawiesiliczerwonaflagęipowybijaliszybywrektoracie.
Ufającsymbolom,czulisiępanamisytuacji,gdywrzeczywistościrzeczmiałasiędokładnie
odwrotnie.Możnazperspektywyczasupytać,dlaczegopismaiwystąpieniaMarcusegotak
bardzofascynowałymłodzież?Przecieżniezawierałyonetreścipozytywnej,tylkospekulacje.
Napewneelementywskazywalisamistudenci:przeświadczenieoichznaczeniuwtworzeniu
historii,teoriaemancypacji,pociągałaichosobowośćMarcusego,jegodrogażyciowaiinte-
lektualna.Sądzę,żeistotnąrolęodegrałyteskładnikimyśliMarcusego,któreprowokowały
dorefleksji,budziływłaściwemłodymemocje,wypełniałypustkęintelektualnąrealnego
socjalizmuilewicowychugrupowańzachodnich.
32Por.red.F.Schneider,DienstjubiläumeinerRevolteł,s.28.
33Przykładowo:osiągnięciasocjalneprotestuweFrancjibyłyniewielkie.Wwyborach
wczerwcu1968r.komuniściisocjaliściutraciliok.2%,gaulliścizyskali5%.Por.:Gauche
55
