Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ROZDZIAŁ1
KoniecIIwojnyświatowejostateczniepotwierdziłupadekNiemiec,azwy-
cięzcamizostałydwamocarstwa:StanyZjednoczoneiZwiązekRadziecki,
którerozpoczęłyrywalizacjęodominacjęnaświecie.Wefekcietegopowstał
dwubiegunowypodziałświata,którybyłpolemdoanalizgeostrategicznych.
Holendersko-amerykańskipolitologNicolausSpykmanpodjąłsięzadaniasko-
rygowaniageopolitycznegomodeluświata.WswojejteoriiuznałnieHear-
tland,leczRimlandzanajważniejsząstrefęświata.Wswojejpracyudowadniał,
żekluczoweznaczeniepolityczneistrategiczneposiadająnieśrodkowe,lecz
obrzeżneobszaryEurazji.Rimlandstanowipasotaczającystrefęwewnętrzną
kontynentueurazjatyckiego(Heartland),oddzielającmocarstwalądoweodmor-
skich.Spykmantwierdził,że:nKtopanujenadRimlandem,panujenadEurazją;
ktopanujenadEurazją,panujenadlosamiświata”11.
DokoncepcjiHeartlanduMackinderanawiązywałuznanyzanajwybitniejsze-
goreprezentantageopolitykiniemieckiej-KarlHaushofer-generał,podróżnik,
którywielelatspędziłwAzji,główniewJaponii.Spotkałsiętamznowymi
koncepcjamizmierzającymidonowejorganizacjipolitycznejobszarówleżących
wpobliżuwyspjapońskich,polegającejnapodporządkowaniutychregionów
Japonii.PopowrociedoNiemiecpublikowałideezaczerpniętewJaponii,które
byłyswegorodzajuapelemdozmianyistniejącegoładuświatowego.Trafiłyone
napodatnygruntistałysiępodstawądopostulatówwzywającychdolikwidacji
skutkówprzegranejprzezNiemcyIwojnyświatowej.
Wokresiemiędzywojennymzaprezentowałongeopolitycznąkoncepcję
panregionów,wktórejpunktemwyjściadoogólnejanalizygeopolitycznejjest
zaprezentowanierelacjimiędzypotencjalnąnPanazją”,nEurazją”inPaneuropą”.
Tetrzyhipotetyczneregionyobejmująolbrzymikontynentpołożonymiędzy
PacyfikiemaAtlantykiem,wktórymEuropajestpółwyspemwrzynającymsię
wmorze.Totuusytuowanajestnośhistorii”lubnsworzeńgeopolityczny”,
zktóregowychodziłynajwiększeekspansjewdziejachświata12.
DoHaushoferaprzemawiałypoglądyrosyjskichzwolennikóweurazjatyzmu,
dlategowswojejkoncepcjiwydzieliłEurazję,ponieważwedługniegoUralnie
stanowiłwłaściwegorozgraniczeniapomiędzyEuropąiAzją.Analizęteryto-
rialnąrozszerzyłopojęciePanameryki,PanaustraliiiPanafryki,jednakuznał
teregionyzaperyferyjnewobecAzji,którabyłakolebkąwszelkichprocesów
ekspansywnych.
Donajwybitniejszychgeopolitykówrosyjskichokresumiędzywojennegonale-
żyWienaminSiemonowTien-Szanski,któryprzedstawiłjednąznajbardziej
11N.J.Spykman,GeographyofPeace,NewYork1944,s.43.(Woryg.Whocontrolsthe
Rimland,rulesEurasia;whorulesEurasia,controlesthedestiniesoftheWorld).
12P.Eberhardt,KoncepcjegeopolityczneKarlaHaushofera,nPrzeglądGeopolityczny”2009,
vol.81,nr4,s.536.
