Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GeopolityczneznaczeniepolitykienergetycznejRosji
27
obronanbratnich”ludówsłowiańskichiprawosławnychnaBałkanach,zacho-
wanieiutrwalenieprawosławia.Jeszczewyraźniejwyobrażenieoplanetarnej
misjiRosjiprzejawiłosięporewolucji1917roku.ZwiązekRadzieckijako
pierwszenaświeciepaństwosocjalistyczne,kolebkarewolucjiproletariackiej,
powinienprzyczynićsiędoglobalnegorozpowszechnieniaideikomunistycznych.
Podstawąwspółczesnejwersjirosyjskiegomesjanizmujestideatakzwanego
nrosyjskiegoświata”wjejinterpretacjachekstremalnych.Należypodkreślić,że
głównakoncepcjanrosyjskiegoświata”macharakterbardziejreligijno-duchowy
ikulturalny,niżpolityczny38.
TwórcąteoriinMoskwy-TrzeciegoRzymu”byłszesnastowiecznymnich
Filoteusz.Przedstawioneprzezniegokoncepcjepolityczneiideologicznesta-
nowiąceprzebudowęmoskiewskiejmonarchiibyłyodzwierciedleniemówcze-
snychaspiracjipolityczno-religijnychisąuznawanesązapierwszekoncepcje
geopolitycznewdziejachpaństwarosyjskiego.Filoteuszzałożył,żepoupad-
kuprawosławnegocesarstwabizantyjskiego,cesarstwomoskiewskiepozostało
jedynympaństwemprawosławnym,stolicapaństwaMoskwazajęłahistoryczne
miejsceRzymuiKonstantynopola,natomiastobywateletworząnaródwybrany,
będącjedynymnarodemprawdziwiechrześcijańskim39.
Zperspektywyhistorycznejrosyjskaekspansjaprzedstawiałasobąnieustanne
dążeniepaństwadorozszerzeniastrefyswoichwpływówwtrzechgłównych
kierunkach:zachodnim,południowymiwschodnim,chociażciężargatunkowy
iznaczenietychkierunkówwróżnychokresachhistoriimogłyistotnieróżnić
się.Wrzeczywistościliczbawektorówrosyjskiejekspansjijestjeszczewięk-
sza,ponieważwramachkażdegozwymienionychpowyżejkierunkówmożna
wyróżnićbardziejszczegółowypodziałaktywności.
ParcieRosjinazachódpoczątkoworealizowanebyłowzdłużdwóchlinii:
północno-zachodniej(walkaoBałtyk)icentralnej(ponownenzjednoczenie”
ziembiałoruskichiukraińskich),awpóźniejszymokresiesamodzielnegozna-
czenianabrałatakżetrzecialiniaekspansjinapołudniowyzachód(Bałkany).
Kierunekpołudniowypoczątkoworealizowanybyłwzdłużdwóchodrębnych
linii,zktórychjednaprowadziłakupółnocnemuwybrzeżuMorzaCzarnego,
adruga-wzdłużwybrzeżaMorzaKaspijskiego,doIranu.Zczasemdokonała
sięswoistatransformacjadodwóchwektorów-kaukaskiegoiśrodkowoazja-
tyckiego.Interesującyjestfakt,żedwaróżnekierunkirosyjskiejekspansji,
południowo-zachodni(bałkański)ikaukaski,wyznaczałydążeniedojednego
celu-Stambułu-jakkolwiekwzdłużprzeciwległychbrzegówMorzaCzarne-
38О.Н.Батанова,Русскиймиркакреальностьиглобальныйпроект,nПравоиполитика”
2008,nr12,s.3017-3021.
39J.Potulski,Współczesnekierunkirosyjskiej…,op.cit.,s.158.
