Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
GeopolityczneznaczeniepolitykienergetycznejRosji
29
bójKonstantynopola(nazwarosyjska-Carogród)przezTurkówosmańskich
(1453),rozpadZłotejOrdynaniezależnechanaty(1440-1480),podporządko-
wanieKrymuImperiumOsmańskiemu(1475),uniapolsko-litewska(1447),
anastępniepołączeniePolskiiLitwy(1569).Wokresietymdoszłonietylko
dostworzeniaiszybkiegoumocnieniapaństwowościrosyjskiej,aletakżedo
ukształtowaniasięzaczątkówinteresówgeopolitycznychnowegopaństwa.Po
zdobyciuKazaniaprzezrosyjskiegocaraIwanaIVGroźnegow1552roku,
otworzyłasięrealnamożliwośćwznowieniapołudniowejstrategiigeopolitycznej,
czegowyrazemstałosięprzyłączeniedoRosjichanatuastrachańskiego(1556)
iuzyskaniedostępudoMorzaKaspijskiego,dobrowolnepodporządkowanie
sięKabardiinaKaukaziePółnocnym(1557)iuzyskanieprzezRosjędostępu
dodolnegobiegu(ujścia)rzekiTerek,couporządkowałojejrelacjezPersją
(Iranem)44.
Jednocześniezewznowieniemrosyjskiejekspansjiwkierunkupołudnio-
wym,ImperiumOsmańskienaponad300latprzekształciłosięwgłównego
rywalageopolitycznegoRosjinapołudniu.Okrestenwhistoriistosunków
RosjizImperiumOsmańskimmożnaokreślićmianemnhistoriidługotrwałych
wojenizawieszeńbroni”45.Znanydziewiętnastowiecznypolitykrosyjski,Jurij
Pobiedonoscew,zauważał,żenpozjednoczeniuUkrainyzRosjąwalkanarodu
rosyjskiegozkrymsko-tureckiminajeźdźcamizaczęłastopniowoprzechodzić
zfazyobronnejwfazęofensywną,wwynikuczegowlatach1676-1878między
TurcjąiRosjądoszłododziesięciukrwawychwojen”46.
NaprzełomieXVIIiXVIIIwiekuRosjarozpoczęłaswójnieprzerwanymarsz
kunciepłymmorzom”.Wlatach1672-1681stoczonabyłapierwszawojnarosyj-
sko-turecka,którazakończyłasięporażkąRosji.Od1686do1700rokutrwała
drugawojnarosyjsko-turecka,wtrakciektórejImperiumOsmańskieporaz
pierwszyzmuszonebyłobronićsięnawłasnymterytorium.Wojskarosyjskie,
dowodzoneprzezksięciaWasylaGolicyna,ruszyłynawojnę.
Wlatach1687i1689Galicynprzedsięwziąłdwa-zakończoneporażkami-
pochodynaKrym.Wdrugiejfaziewojny,kiedycarPiotrpanowałjużosobiście,
doszłododwóchpochodówazowskich(1695i1696),zktórychdrugizakończył
sięzdobyciemAzowa47.DziękitemuuzyskanodostępdoMorzaAzowskiego
iMorzaCzarnegoizapewnieniebezpieczeństwapołudniowymgranicomRosji.
44Н.А.Комлева,Феноменэкспансии,WydawnictwoUniwersytetuUralskiego,Екатеринбург
2002,s.183.
45Н.А.Нартов,Геополитика,ЮНИTИ-ДАНА,Единство,Москва2004,s.451-453.
46Ю.Победоносцев,Гибельимперии.Тайныестраницыбольшойгеополитики
(1830-1918гг.),АСTАстрель,Москва2010,s.25.
47W.Morawski,S.Szawłowska,Wojnyrosyjsko-tureckiedoXVIIdoXXwieku,Wydawnictwo
TRIO,Warszawa2006,s.25.
