Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
skich”prowincji,wszczególnościjednakPrusNowowschodnich,wBerlinie
docenianoznaczeniewprowadzanychrozwiązań.Znaczeniewojskastacjonują-
cegownowychprowincjachnieodnosiłosiębowiemtylkodokwestiibezpie-
czeństwawewnętrznegoizewnętrznego,roliwojskowo-policyjnej,alerównież
gospodarczej.Kontyngentywojskoweodgrywaływpolitycepruskiejdużąrolę,
byłystymulatoremrozwojugospodarczego,wpływajączwłaszczanarozwój
miast,któremiałybyćgeneratoremprzemianwnowychprowincjach.
Wiadomo,żeryneknieznosipróżni.Nawetzorganizowanywtakkarko-
łomnysposób,jakwRzeczpospolitej,wąskirynekwewnętrzny,stymulowany
przezprzypadkowedziałaniamagnatówikróla.Zjednejstronyrozwijałsięon
wtedywwynikuinwestycjimagnatów,budującychmanufakturyzregułypod
wpływememocji,nierzadkozpowodówprestiżowych,bezchłodnejkalkulacji
ekonomicznej,działającychdotegowschematachsamowystarczalnościswoich
majątków.Zdrugiejwefekciekoncepcjikrólewskich,zakładającychrozwój
długofalowy,alezobawyopozycjęmagnatów,nieuwzględniającychgruntow-
nychprzemianidrastycznegopodniesieniapodatków.Byłtowięcryneksilnie
ograniczonyprzezprzeżytkifeudalne,hamującyhandel,produkcjęmanufaktu-
rowo-przemysłowąiobiegpieniądza.Doskonalezdawalisobieztegosprawę
kierownicypruskiejpolitykinaszczeblucentralnym–CarlGeorgvonHöym
orazFriedrichLeopoldvonSchrötter.Wobecodcięciagoodrynków,które
znalazłysięporozbiorachwgranicachCesarstwaAustriackiegoiCesarstwa
Rosyjskiego,należałogorozwijaćopierającnarynkuwewnętrznym,krusząc
ilikwidującpozostałościfeudalne,którekrępowałyjegorozwój,iotworzyć
nowerynkizbytu.Władzepruskie,wprowadzającnowepodatki,niemyślały
raczejodrenażuekonomicznymtychziem,leczowprowadzeniuwielunowych
rozwiązańfiskalno-gospodarczych,któremiałypozytywnieoddziaływaćna
rozwójgospodarczy„polskich”ziem,azwłaszczanaekonomicznewzmocnienie
imodernizacjęmiast.Administracjapruskabyłabardzokonsekwentnawe
wprowadzaniu„nowegoładu”gospodarczegowomawianych„polskich”prowin-
cjach.Podatkibyłyściąganewsposóbrestrykcyjny.Brakściągalnościpodatków
skutkowałzastosowaniemnaszerokąskalęegzekucjiwojskowych.Prowadzonoje
właściwieodsamegopoczątkupowprowadzeniuzmianwpodatkach.Nasiliłysię
jednakodroku1795,kiedywładzepruskiemogłyzpełnąswobodąrealizować
politykęgospodarcząwPrusachPołudniowychiNowowschodnich.Odwołania
sięodegzekucjiwojskowychnależałydorzadkości.Niemniejjednakbyły
stosowane.Regulowałytom.in.deklaracjez10stycznia1800i3maja1805r.
11
Prusy,wprowadzającwnowychprowincjachpolitykęgospodarczą,którą
trudnonazwaćinaczejniźlipromiejską,musiałydysponowaćodpowiednimi
środkaminaprocesprzemiangospodarczychrejonówczycałychdepartamentów
iprowincji,jakizachodziłwlatach1793–1806.Dlategowprowadzonotak
11APB,KWiDDBNPW1796–1807,sygn.15,k.7,18–21.
