Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dodwuznacznościwrozrachunkuzpamięcią[124].Przyznaćjednak
należy,żeksiążkaFriedrichawspomogłaotworzenieniejakonowego
rozdziałudotyczącegohistoriiwojennejzperspektywyNiemców.Jak
dotądrozdziałtenzawszebyłzamknięty.Autorprzekazałwnimnowe,
dotejporyskrywaneinformacje,cowywołałobardzożywądyskusję.
Tematemspornymwniejniebyłopodaniebrutalnychfaktów,ale
sposób,wjakizostałyoneopisaneiocenione[125].Wdużymstopniu
chodziłowięcodobórsłówwtekście,amianowicieoprzeniesienie
terminologiikojarzonejdotychczaszHolokaustemnainne
traumatyczneprzeżycia,wtymniemieckie.Itaknaprzykładschrony
nazywałon„krematoriami”,śmierćniemieckichofiar„eksterminacją”,
abywreszcieuznać,żenaniemieckichofiarachdokonałsięHolokaust.
AleidaAssmannstwierdza,żeoboktraumyniemieckiejludności
cywilnejmożnawymienićtraumęofiarHolokaustutylkowtedy,gdy
zapewnionazostaniesolidnaświadomośćokontekściehistorycznym
[126].
Wartowtymmiejscuwspomniećrównieżoksiążce„DasGesetz
desKrieges”JörgaFriedrichaz2003roku,wktórymusprawiedliwia
onwojnętotalną,nieuważającnazizmuzasiłęsprawczą.Zkolei
ludobójstworadzieckichjeńcówbyłojegozdaniemspowodowane
wyłącznieistnieniemkonfliktu,wktórymniewolnobyłotrwonić
żadnychśrodkównautrzymaniewięźniów.Odrzucałon,anawet
wyśmiewał,wszelkieteoriemówiąceotym,żeżołnierzeWehrmachtu
mielidziałaćzprzekonaniaalbowwynikuideologicznejindoktrynacji.
OstrokrytykowałonwystawępoświęconązbrodniomWehrmachtu,
jakooszczerstwowobeckombatantów,którzyprzestrzegaliwyłącznie
prawwojennych,doprowadzającswojeposłuszeństwodogranic
możliwości[127].
Ztego,cozostałopowiedzianepowyżejopowieści„Idącrakiem”,
możnawysnućwniosek,żeGünterGrass,laureatLiterackiejNagrody
Noblaz1999roku,podkreślałniejednokrotnienieprzemijalnośćwiny
Niemców.Nieulegakwestii,żewspółkształtowałonkulturę
historycznąNiemiecZachodnich.Jakniewieluinnychwspółczesnych
niemieckichpisarzyGrasspotrafipolaryzowaćopiniępubliczną
iwywoływaćswoimidziełamimedialnepolemiki.Zpewnościątaksię
równieżstałopoprzezpublikacjęjegoostatniejksiążki„Przyobieraniu
