Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Staroz
˙ytnośćchińskaieuropejska
19
sza
"cymiimwalkamiwścisłejorganizacjispołeczeństwa,któraniepozostawia
swobodynarealizacje
"interesówprywatnych.Skutecznośćstrategiiwojskowej
zalez
˙yoddobrejpolityki,którejpodstawa
"jestwłaściweprawo.Zprawawyni-
kaja
"postawyiobyczajespołeczne,któresa
"punktemwyjściadotworzenia
dobrejarmii.Aniwielkośćarmii,aniuzbrojenie,anitalentydowódcównie
zasta
"pia
"wperspektywiewojnydobrzezorganizowanegopaństwa.„Siławojska
pochodziodrza
"ducywilnego.Zwyczajesa
"funkcja
"praw.Podstawa
"władzy
ksie
"ciajestspołecznaspoistość;atowszystkorazemdajerezultatwpostaci
zwycie
"stwwojennych”,pisałShangYang,któryobsesyjniewre
"czdopatrywał
sie
"podstawpote
"gipaństwawścisłychuregulowaniachprawno-instytucjonalnych
orazdobrymrza
"dzeniu.ZczasemnadmiarregulacjidoprowadziłwChinachdo
petryfikacjispołecznejicywilizacyjnej.Podobnieustanowieniekanonumilitar-
negowsposóbniezamierzonypołoz
˙yłokresinnowacyjnościchińskiejmyśli
strategicznej.JejnajwybitniejszedzieładotarłydoEuropydopierowczasach
nowoz
˙ytnych.ChodzituzwłaszczaotraktatSunZi,któryzostałprzetłumaczony
przezfrancuskiegojezuite
"zaledwiew1772rokuimusiałoupłyna
"ćtroche
"
czasu,abysie
"upowszechniłizacza
"łbyćdocenianyprzezzachodnia
"kulture
"
strategiczna
",juz
˙jednakugruntowana
".
Myślstrategicznastaroz
˙ytnegoWschodunieograniczałasie
"doChin,choć
ichdorobekjestnieźlerozpoznanyiprzyswojonyprzezZachódwcia
"guostat-
nichdwóchstuleci.Nalez
˙yjednakprzynajmniejwspomniećwtymmiejscu
jeszczejednegoteoretyka,pochodza
"cegozIndii,lepiejbyćmoz
˙eznanego
historykomdyplomacji.ChodzimianowicieoĆanakje
"Kautilje
",królewskiego
ministra,z
˙yja
"cegowIVwiekup.n.e.,którypozostawiłposobiewybitnedzieło
napisanewsanskryciept.Arthasiastra.Ówtraktatobejmujezarównozagad-
nieniapolityki,dyplomacji,jakisztukiwojny.Uwaz
˙asie
",z
˙ejegosposób
myśleniaorazformułowanedyrektywydlapolitykizagranicznejpaństwaczynia
"
zeńwielkiegopoprzednikaMachiavellegoiHobbesa.Zdaniemfrancuskiego
historykastrategiiGerardaChalianda,„Arthasiastrastanowijedenznajwie
"k-
szychpomnikówmyślipolitycznejistrategicznejświataantycznego”.Kautilja
ijegodziełojestjednakstosunkowomałorozpowszechnionywEuropie.Według
indyjskiegopolitykazwłaściwościpaństwawynikasześćsytuacjiiodpowiada-
ja
"cychimsposobówposte
"powania.Sa
"nimi:pokój(czylizawieraniepaktów),
wojna(uz
˙yciesiły),wyczekiwanie(wypatrywanietego,cosie
"zdarzy),ruch
(zbieraniesiły),uciekaniesie
"dopomocyinnegopaństwa(poleganienainnych),
podwójnagra(proponowaniepokojuiwojny).Taknaprawde
"wszystkospro-
wadzasie
"dowojnyipokoju.Politykazagranicznapaństwiichstosunkiwza-
jemnepozbawionesa
"tutajjakiegokolwiekwyz
˙szegosensu,niemawnich
miejscanawartościinormyczytrwałezwia
"zki.Wszystkozdajesie
"podporza
"d-
kowanenieustannejgrzebe
"da
"cejfunkcja
"siły,doraźnychukładówikoniunktur,
zmieniaja
"cychsie
"koalicji,ekspansjiizaborczychwojentoczonychprzykaz
˙dej
nadarzaja
"cejsie
"okazji(tojestsłabościprzeciwnika),pienie
"dzy,któresa
"stawka
"
lubargumentem.Ogromnieduz
˙omiejscaKautiljapoświe
"canaturzesojuszy,
