Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wste
˛pdonowoz
˙ytności
31
oprymatwstrefieniemieckiej,wojnasiedmioletnia,wojnyzwia
"zanezekspansja
"
Szwecji(wokółBałtyku),zekspansja
"Rosji,wojnypółnocne,wojnyzwia
"zaneze
ścieraniemsie
"Europyzimperiumotomańskim(maja
"cewszelkiecechywojny
mie
"dzycywilizacjami),pierwszewojnyzwia
"zanezekspansja
"zamorska
"mocarstw
europejskich,iwreszcie–wpołowietegookresu–wojnatrzydziestoletnia,której
zakończenie(pokójwestfalski)dajepocza
"teknowoz
˙ytnemusystemowistosunków
mie
"dzynarodowych.Rośnieskalawojenorazichspołeczneskutki,wtymdotkli-
wośćdlaludnościcywilnej.Gdypatrzymynatonagromadzeniewojen,az
˙dziw
bierze,z
˙eEuropanietylkoprzetrwałatenokres,aletakz
˙edokonywałsie
"jejrozwój
cywilizacyjnyorazzaczynałpodbójświata.Wojnastajesie
"nieodła
"czna
"cze
"ścia
"
cywilizacjieuropejskiej(zachodniej)idługobe
"dziekształtowaćjejoblicze
16
.
Elementywielkiejtransformacji,ajednocześniewzrostcze
"stotliwościizasie
"gu
wojen,wpływaja
"nasposóbichprowadzenia.Mówisie
"wre
"czo„rewolucji
militarnej”XVIIwieku.Rozwójtechnikiprzynosiwzrostsiłyogniairóz
˙norodnoś-
cijegozastosowania(odarmatypomuszkiety).Odpowiedzia
"jestm.in.rozwój
sztukifortyfikacji.Zmianywuzbrojeniupowoduja
"wzrostznaczeniapiechoty,
awkonsekwencji–szczególnieodpojawieniasie
"bagnetu–jejwyszkolenia,
którewymagadyscypliny,awre
"czdrylu,musztry,zróz
˙nicowaniarang.Ztego
wynikakoniecznośćzmianwstrukturzespołecznej,wtymodchodzeniaodpod-
daństwa(potrzebnyrekrut).Warmiacheuropejskichpojawiasie
"zawodowstwo,
wre
"czcechyczyzwia
"zkiposzczególnychz
˙ołnierskichspecjalizacji.ZWłoch
wywiódłsie
"zwyczajkondotierstwa,czyliwynajmudowódców;dotyczytotakz
˙e
z
˙ołnierzy,anawetcałychoddziałów,róz
˙norodnychpodwzgle
"demnarodowym
ispecjalności.Wpewnymokresiemoz
˙emynawetmówićo„dośćswobodnym
europejskimrynkuwerbunkowym”.Przynalez
˙nośćnarodowa,podobniejakwśród
artystów,nieodgrywatuwtedyzbytwielkiejroli(troche
"jakdzisiajweuropejskiej
klubowejpiłcenoz
˙nej–zawodnicyitrenerzypochodza
"zróz
˙nychkrajów).
Powstaja
"jednaktakz
˙ezala
"z
˙kistałych,narodowych(opartychnapoborze)istale
rozrastaja
"cychsie
"armii(zaLudwikaXIVdopółmilionaz
˙ołnierzy),których
utrzymaniekosztuje.Topocia
"gazasoba
"dalszezmianyworganizacjipaństwa
wsensiepojawieniasie
"zwia
"zkumie
"dzyadministracja
"terytorialna
"apotrzebami
obronnymipaństwa.Ida
"cazaodkryciamigeograficznymiekspansjapowoduje
rozwójmarynarkiwojennej.Napotrzebyrosna
"cycharmiirozwijasie
"przemysł,
zwłaszczametalowy(artyleria,którapodkoniectegookresuzaczynacoraz
cze
"ściejodgrywaćrole
"czynnikarozstrzygaja
"cegoolosachbitwy),aletakz
˙e
włókienniczy(mundury!)
17
.
Podwzgle
"demrozwojumyślistrategicznejcałytendługiprzeciez
˙okres
jestwłaściwieokresemdojrzewaniadoprawdziwejrewolucji,któragozakoń-
czy.Pocza
"tkowoinnowacjeorganizacyjno-technicznemiaływpływjedyniena
16
Zob.zwłaszczaM.Howard,Wojna...,op.cit.,rozdz.II–VII.
17
Zob.bardzodobreizwie
"złeuje
"ciekwestiimodernizacjiwojnyiwojskowościwoma-
wianymokresie,w:A.Ma
"czak(red.),HistoriaEuropy,Ossolineum,Wrocław–Warszawa1997,
s.269–277.
