Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Zarysewolucjipieniądza
niewielemudawało,pozazaspokojeniemżądzyzemsty,gdyżbędącywwięzieniu
dłużnikwżadensposóbniemógłspłacićzobowiązania.
Wekselbyłudokumentowanąformąkredytu.Wierzytelnośćwekslowamogłabyć
przeniesionanainnąosobę.Wekselstałsięwierzytelnościązbywalną.Gdywierzyciel
potrzebowałpieniędzy,mógłsprzedaćweksel,którywtensposóbzmieniałwłaściciela.
Sprzyjałotorozwojowihandluiprodukcji.
Zczasemwekslezaczęłyczęściowozastępowaćpełnowartościowypieniądz,
ponieważposiadaczwekslamógłuregulowaćdług,wręczającwekselswojemuwierzy-
cielowi.Wekselzacząłwięckrążyć,pełniącfunkcjęśrodkawymianytowarówiśrodka
płatniczego,regulującegozobowiązania.Wtensposóbkredytzmaterializowałsię.
Odwrotniebyłozpieniądzem.Wróćmydodziałalnościzłotnikówlondyńskich,
przyjmującychkruszceszlachetnedodepozytuiwydającychkwitydepozytowe.Kwit
byłzobowiązaniemzłotnikadooddaniaprzechowywanegokruszcu.Posiadaniekwitu
byłorównoznacznezposiadaniemzłotaczysrebra.Nicwięcdziwnego,żewłaściciele
cennychkruszcówzaczęliowymikwitamiregulowaćswojedługi.Łatwiejbyłoprzecież
wręczyćwierzycielowikwit,niżzamieniaćgonazłotemonetyinastępnieregulować
nimizobowiązania.Wierzycielnaogółchętnieprzyjmowałkwit,bomiałpewność,że
kwittenmożnawymienićnazłotypieniądz.Zresztą,gdybynawetzapłatęotrzymał
wzłocie,toteżnajprawdopodobniejzdeponowałbygouzłotnika.Innymisłowy,kwity
depozytowezaczęłykrążyć,pełniącfunkcjępieniądza.
JużprzedrestauracjąmonarchiiwAngliiw1660r.złotnicydokonywalirozliczeń
zapomocąkwitówdepozytowych.Przyjmowalijejakozapłatęisaminimipłacili.
Widzimywięc,żejeżelichodziorzeczowąformępieniądza,toprzeszedłonewolucję
dokładnieodwrotnąniżkredyt:pieniądztowarowy–poprzezpieniądzmetalowy–
przekształciłsięwpieniądzpapierowy.Nastąpiławięcjegodematerializacja.
Żebyzapewnićpełnąwymienialnośćkwitównapieniądzkruszcowy,zapasykruszcu
niemusiałybyćrównewartościwyemitowanychkwitów,gdyżtylkoczęśćklientów
wtymsamymczasiezamieniałajenapieniądzpełnowartościowy.Złotnicypostanowili
więcemitowaćkwitybezpokrycia,przekraczającewartośćzdeponowanychunich
monet.Bylipewni,żewokresachstabilnościgospodarczejmałoprawdopodobnajest
sytuacja,wktórejwszyscykliencizgłosilibysiępokruszcerównocześnie.Chociażkwity
miałytylkoczęściowepokryciewzłocie,tojednakbyływpełninańwymienialne.
Dodatkowaemisjakwitówbyładlazłotnikówoperacjąniezwykledochodową.
Płacąckwitemniemającympokryciakruszcowego,wistociedysponowalidodatkowym
funduszemnabywczympowstałymzniczego.Wartośćpapieruzużytegonawydanie
kwitubyłaniewspółmiernieniskawporównaniuzwartościąnominalnąkwitudepozy-
towego.Byłtotzw.dochódzemisjipieniądza.
Gdyopróczdodatkowejemisjikwitówdepozytowychzłotnicyzaczęlioferować
oprocentowaniezaulokowaneunichmonetyzkruszcu,stalisiębankierami.Kwity,
któreemitowali,precyzyjniejnależałobyokreślićjakowekslebankowe,czylizobowią-
zaniabankieradozapłatywkażdejchwilisumywymienionejnakwicie.Możnabyteż
jenazwaćnotamibankowymi,stądzresztąwzięłasięnazwa„banknot”.Słowobank
wywodzisięodwłoskiegosłowabanka,czyliławka.Wśredniowieczubowiem,
wmiastachwłoskich,wokreślonychmiejscachpewniosobnicydokonywalinaławkach
