Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
porównywaćnakładpracyzawartywposzczególnychtowarach.Użyteczność
pieniądzaujawniasięwmomenciejegowydatkowania,inaczejniżwprzypadku
towarów,którychużytecznośćujawniasięwmomenciekonsumpcji.
Pierwotnypieniądzmetaleszlachetnewystępowałwinnejformieniż
obecnie.WstarożytnymRzymieregulowaniezobowiązańztytułusprzedaży
towarupoczątkowonastępowałoprzezodważenieodpowiedniejilościzłota
uformowanegowsztabki.Osobnika,któryważyłzłotoizaświadczałrównocześnie
ouregulowaniudługuztytułusprzedażytowarów,nazywanolibripens.Czynności
przezniegowykonywanegwarantowałyzgodnośćtransakcjizprawem,wykluczały
oszustwo.
Pieniądzważonyprzyzawieraniutransakcjibyłuciążliwywużytkowaniu.
Sztabyzłotaczysrebrazaczętowięcdzielićnamniejszekawałkiookreślonej
wadze,takabyprzyzawieraniutransakcjimożnasiębyłonimiposługiwaćbez
ważenia.Wystarczyłotylkoowejednorodnekawałkipoliczyć.Kawałkimetali
spełniającerolępieniądzamiałyżneformy,najczęściejbyłytojednakkulki.
Zmianapostacipieniądzabyłaistotnymkrokiemnaprzódzpunktuwidzenia
sprawnościrozliczeń,alepieniądzwformiekawałkówszlachetnegometalumiał
teżwady.Możnabyłobowiemuprawiaćprocederpsuciapieniądza,copolegało
nazmniejszaniufaktycznejzawartościcennegometaluwdanymkawałku,który
miałjużpowszechnieuznanąnominalnąwartośćwymienną.Naprzykładdokulki
złotamożnabyłododaćtańszegometalu,azzaoszczędzonegozłotautworzyć
następnykawałekpieniądzalubprzeznaczyćjenaceleniepieniężne.Mówiłosię
otzw.dokarmianiupieniądza.Takwięcjużwstarożytnościpieniądzorealnej
wartościwistociesymbolizowałtylkowartość.Itowartośćwiększąniżfaktycznie
posiadał.
Procederowipsuciapieniądzastaranosięwięcjakośzaradzić,miałonbowiem
niekorzystnywpływnarozwójstosunkówtowarowo-pieniężnych.Naprzykład
spłaszczanieowychkulekmetaluszlachetnegoniewątpliwieutrudniało,alenie
eliminowałoich„dokarmiania”.Nakrążkachmetaluzaczętowięcstawiaćpieczęcie
jakodowód,żedanykawałekzłotaczysrebrarzeczywiściezawieraokreślonąilość
owegometalu.Istnieniepieczęcigwarantowałorealnąwartośćpieniądza,aponadto
utrudniałoopiłowywanieczyokrawaniekrążw.Napieczęciwidniałanajczęściej
podobiznapanującegowładcy.Zczasemtoonibowiemzarezerwowalisobieprawo
dobiciamonet.Pieniądzpoczątkowoważony,źniejjużtylkoodliczany,
przekształciłsięwpieniądzbity.
Ilośćpieniądzakrążącegowgospodarcezależałaodilościmetaliszlachetnych,
któmożnabyłoprzeznaczyćnatencel.Podażpieniądzauzależnionabyłaod
krajowychzapasówzłotaisrebra,atakżeodichimportu.Każdy,ktoposiadałzłoto
lubsrebro(naogółobametalepełniłyrolępieniądza),mógłzgłosićsiędomennicy
państwowejizaodpowiedniąopłatąwybićmonetę.
Chociażpieniądzzłotyczysrebrnygwarantowałstabilnośćjegowartości,to
jednakmiałistotnąwadę.Jegoilośćniebyławpełnidostosowanadozapo-
trzebowaniagospodarkinapieniądz,azapotrzebowaniewyznaczałoproceswymiany
towarów.Mogłowięcbyćgowięcejlubmniej,niżwynosiławartośćprzeznaczonych
13