Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dowymianytowarów,comiałooczywiścienegatywnenastępstwa.Niedostatek
pieniądzawkrajuhamowałwymianętowarówiichprodukcję.Nadmiarzłotych
czysrebrnychmonetpowodowałspadekichwartościrealnejwstosunkudo
wartościnominalnej,cozkoleiprowadziłodowzrostucentowarów.
Powielkichodkryciachgeograficznychiodkryciachkopalnizłotaisrebra
wAmerycePołudniowejnastąpiłolbrzyminapływtychcennychkruszcówdo
Europy.Gwałtownywzrostilościpieniądzawobieguprowadziłdozwyżekcen
towarów,mimożebyłtoprzecieżpieniądzpełnowartościowy.Rzeczwtym,że
napływkruszcówspowodowałdużyprzyrostfunduszynabywczychludności,co
przydanejpodażytowarówmusiałoprowadzićdowzrostupopytuiwzrostucen.
Cenywzrastałyzpowoduspadkurealnej(rynkowej)wartościmateriałupieniężnego,
ponieważpodażzłotaisrebrabyławiększaniżzapotrzebowaniegospodarkina
pieniądz.Niższawartośćjednostkipieniężnejoznaczała,żereprezentowałaona
mniejszynakładpracyludzkiej,azatemzatowarookreślonejwartościtrzebabyło
wyłożwięcejzłotalubsrebra.Wgospodarceistniałyjednakprocesysamoregulacji,
dostosowująceilośćpieniądzadopotrzebgospodarkikrajowej.Jeżeliwkrajubyło
zadużomonet,toznikałyonezobiegu,byłytezauryzowaneprzezludnośćlub
odpływałyzagranicę.Gdymonetbyłozamało,tonastępowałprocesich
detezauryzacjiinapływzzagranicy.Procesysamoregulacjiniebyłyjednak
doskonałe,okresowowystępowałyzjawiskagospodarczetowarzysząceniedostatkowi
lubnadmiarowipieniądza.
Przezdługiewiekirolępieniądzapełniłokilkametali:brąz,złoto,srebro.Na
przykładweFrancjiprzedrewolucjąkrążyłynastępującejednostkipieniężne:
monetazbrązu,zwanasou,monetasrebrna,zwanaecuimonetazłota,zwana
luidorem.Tamozaikamonetarnaniebyłakorzystna.Rynkowacenametaliwahała
się,toteżcenytowarówwyrażonewtychmetalachpodlegałyztegotytułu
zmianom.Cowięcej,wartośćdanegotowaruwyrażonawżnychmetalachnie
byłajednakowa,nieistniałbowiemjedenoficjalnyparytet,urzędowoustalający
relacjemiędzymetalami.
Takipozbawionyjednorodnościsystemniemógłsięutrzymać.Stopniowo
przekształciłsięwsystemdwumetalowy,wktórymrolępieniądzapełniłotylko
srebroizłoto.Jednocześnie,cojestniezwykleważne,zaczętowyznaczaćurzędową
relacjęmiędzywartościąobukruszców.WeFrancjinp.relacjasrebradozłota
kształtowałasięjak15,5:1.Obojętnejużwięcbyło,czycenytowarówokreślano
wzłocieczywsrebrze.Przyistnieniuoficjalnejrelacjimiędzykruszcamioznaczało
torównoczesnewyznaczeniecenytowaruwobukruszcach.Dlategosystem
bimetalizmuzwanoteżsystemempodwójnieparytetowym.
Systemtenmiałjednakrównieżwady.Chociażbyławyznaczonaurzędowa
relacjazłotaisrebra,tojednakistniaławnieżrelacjarynkowa,któraniejednokrotnie
żniłasięodoficjalnej.Cenakruszcównarynkupodlegałaprzecieżprawupodaży
ipopytu,acenaurzędowawyznaczanabyłaprzezwładców,którzyniebyli
nieomylni.
żnicamiędzycenąurzędowąacenąrynkowąsprawiała,żezaczęłodziałać
prawoKopernika–Greshama.Prawotomówi,żepieniądzgorszywypierazobiegu
14