Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
JoannaPodgórska-Rykała
twórcatzw.etykiśrodka.Jegokonstrukcjafilozoficznaopierałasięnaprzekonaniu,że
nwszelkiedobromieścisiępośrodku,wrównejodległościodobuprzeciwstawnychso-
bieskrajności”
.37Arystotelestwierdził,żesprawiedliwośćjestrównością,przyznającą
każdemuto,comusięnależy,proporcjonalniedorelacji,jakazachodzimiędzyludź-
mi.Znaczyłoto,żeuprawnieniaosóbwzględemsiebiesątylkowtedyrówne,kiedyte
osobywrzeczywistościsąsobierówne.DlaArystotelesarównośćuchodziłazarzecz
sprawiedliwąibyłaniąistotnie,aleniedlawszystkich,atylkodlarównych.38WEtyce
Nikomachejskiejnapisał,żesprawiedliwejesttraktowanieosóbnależącychdotejsamej
kategoriiwsposóbjednakowy,aniejednakowychwsposóbodmienny.39Takierozu-
mowaniezakładałoistnienienaturalnychnierówności(typu:paniniewolnik).40Etyka
filozofaprzyznawałajednostceuprawnienianiezfaktubyciaczłowiekiem,alezfaktu
przynależnościdookreślonejgrupy(kategorii)jednostek.Zgodniezklasycznąformułą
autorstwaArystotelesa,naktórejopierasięwiększośćwspółczesnychkoncepcjirów-
ności,nrzeczypodobnewinnybyćtraktowanepodobnie,rzeczyniepodobnepowinny
byćtraktowaneróżnie,proporcjonalniedoichzróżnicowania”
.41Ujęcietookreślanejest
mianemrównościformalnej.Arystotelowskitestpodobieństwa,rozumianydosłownie,
pozwalałuzasadnićkażdądyskryminację.ZdaniemPeteraWestenatakakoncepcja
równościjesttylkonpustymnaczyniem”42,niezawierającymżadnejmoralnejtreściani
odniesieniapozwalającegoustalićpodobieństwo.
Arystotelowskakoncepcjarównościzostałaprzyjętawśredniowieczuprzezśw.Toma-
szazAkwinujakopunktwyjściadojegorozważań.Filozofrozumiałrównośćchrześci-
jańskąjakorównośćwewnątrzhierarchiiStworzenia.Uważał,żeziemskahierarchiaspo-
łecznajestodbiciemhierarchiiboskiejiwyznaczamiejscekażdegoczłowiekawewnątrz
jegowarstwyspołecznej.Istnienieludzizależnych,nieposiadającychwłasnychprawśw.
Tomaszuzasadniałprzyrodzonąnierównościąludzi.Sądził,żejestpożyteczne,abyjeden
człowiekbyłkierowanyirządzonyprzezdrugiego,ponieważjedenurodziłsiędorządze-
nia,ainnydoposłuszeństwa,atakistosunekwynikazgrzechupierworodnego.
Innyśredniowiecznydoktorkościoła-św.Augustyn,położyłakcentnakwestięrów-
nościwobecBoga.Wskazywał,żewszyscy,bezwzględunaprzynależnośćstanową,są
dziećmitegosamegoBoga,którywyposażyłichwtęsamąnieśmiertelnąduszę,rozum
iwolnąwolę.43Owadusza,atakżewolnawolairozumsąpodstawązałożenia,żeludzie
posiadającyteprzymiotymusząbyćsobierówni.Mająnietylkotesameuprawnienia,
aletakżeobowiązki.Augustynsądził,żechrześcijańskanierównośćmaswojeźródło
wskłonnościdogrzechu.Niewszyscybowiemchcąskorzystaćzmożliwościzbawienia,
aci,którzyniechcą,samisprowadzająnasiebienierówności.Stosującrozróżnieniena
37
Równość,(red.)W
.Hof,Warszawa2010,s.10.
38
S.Kowalczyk,Człowiekaspołeczność,Lublin1996,s.181.
39
Arystoteles,EtykaNikomachejska,Warszawa1982,s.160inast.
40J.Rolewski,Orówności,Toruń1994,s.11.
41
Równość,(red.)W
.Hof,Warszawa2010,s.10.
42
P
.Westen,TeEmptyIdeaofEquality,“HarvardLawReview”1982,tom95,nr3,s.547.
43
Równość,(red.)W
.Hof,s.13.
