Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
JoannaPodgórska-Rykała
wiekówfunkcjonowałświat,awnimkobiety-wepchnięteniejakowswojąrolę(poczęści
przezbiologięiichrolęwprocesiereprodukcji,aległównieprzezswoichojców,mężów
ibraci),pozbawioneprawimożliwościdecydowaniaosobie.JohnStuartMilltakrozpo-
cząłswojerozważaniazawartewPoddaństwiekobiet:nSądzę,iżzasadaregulującastosunek
dwóchpłci,czyniącjednądrugiejpodwładnąwimięprawa,jestzłasamawsobieistanowi
dzisiajjednązgłównychprzeszkódtamującychpostępludzkości”
.59
OideirównościpłcizaczętomówićgłośnowEuropieiAmerycejużwXVIIIwieku,
aważnąrolęodegrałytusamekobiety:ichupórideterminacja.JednakdopieroXIXiXX
wiekprzyniosłyrzeczywistezmianywtymobszarze,nietylkomentalne,aleteżobyczajo-
weiconajważniejsze-prawne.KazimierzŚlęczkawyróżniłkilkaczynnikówczyteżnide-
ologiizachowawczych”
,które-jegozdaniem-konserwująobecniedominującywspołe-
czeństwiesystemrólpłciowych:kobiecieprzypisującrolęmatkiiopiekunkidomowego
ogniska,mężczyźniezaśnakazującpracęzawodowąiwzięcienasiebieodpowiedzialności
zautrzymanierodziny.Sąwśródnich:
−
koncepcjaporządkuprzyrodzonego(naturalnego),zgodniezktórąpłećbiolo-
gicznawarunkujenietylkocechyfizjologiczneianatomiczne,alerównieżcechycharak-
terologiczno-osobowościowe;
−
koncepcjaporządkunadprzyrodzonego(zgodnościzwoląBożą);
−
koncepcjanieopłacalnościprzemianopartanafunkcjonalizmie,którazakłada,że
każdypowinienrobićto,copotrafinajlepiej,azmianybędątakkosztowne,żewefekcie
okażąsięnieopłacalne;
−
koncepcjaczasowejstrukturalnejhierarchiisprawdozałatwienia(główniewyko-
rzystywanaprzezmarksizm,socjalizm,ruchynarodowowyzwoleńczelubekologiczne),
zgodniezktórąsprawarównościpłcijestważna,alejednakdrugoplanowawobecinnych
relewantnychkwestiispołecznychimusizaczekać.60
Przytoczonekoncepcjeopierająsięnaróżnychargumentach,choćtaknaprawdę
większośćznichzwiązanajestztradycją,obyczajemczyzwykłymprzyzwyczajeniem.Te
właśnieczynnikiwarunkowałypowstawanieprzepisówprawnychwyraźniedyskryminu-
jącychjednązpłci.JohnStuartMillsądził,żenprawoisystemypolityczneuznajązwy-
klegotowe,istniejącemiędzyjednostkamistosunki.To,cobyłowpoczątkachwynikiem
brutalnejsiły,zmieniająonewprawozapewniającmusankcjęspołeczeństwa,dążącdo
zastąpieniaśrodkamipublicznymibezprawnejwalkifizycznej.”61
OrelacjachpanującychmiędzykobietamiimężczyznamiErichFrommpowiedział,
żenniesposóbzrozumiećanipsychologiikobiety,anipsychologiimężczyzny,jeślisięnie
pamięta,żeodmniejwięcejsześciutysiącleciobiepłciepozostająwstaniewojny.Wojna
tamacharakterpodjazdowy.Przedsześciomatysiącamilatpatriarchatodniósłzwycię-
stwonadkobietą-społeczeństwozostałoopartenadominacjimężczyzny.Kobietystały
59
J.S.Mill,Poddaństwokobiet,[w:]Orządziereprezentatywnym.Poddaństwokobiet,Kraków-Warszawa,
1995,s.285.
60
K.Ślęczka,Feminizm.Ideologieikoncepcjespołeczneł,s.32-40.
61
J.S.Mill,Poddaństwokobietł,s.289.
