Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Geneza,organizacjaidziałalnośćLudowegoWojskaPolskiegowlatach1939–1948
27
dowalkinafronciewschodnim,aoprócztegosamniezamierzałdłużejprze-
bywaćwZSRR.StanowiskotobyłozgodnezplanamiStalina.Rozkazwspra-
wieewakuacjiAnderswysłałtelegraficzniezMoskwy19marca1942r.Wojsko
mianoprzewieźćnajpierwpociągamidoKrasnowodska,apotemstatkamiprzez
MorzeKaspijskiedoirańskiegoportuPahlevi19.
Od24marcado5kwietnia1942r.ewakuowanodoIranuwsumie43858osób,
wtym33069żołnierzyoraz10789ludnościcywilnej.8lipcaAndersotrzymał
zgodęStalinanadrugąewakuacjęswoichwojskzZSRR,doczegowalnieprzy-
czynilisięBrytyjczycy.Churchillchciał,abywojskabrytyjskiezostaływycofane
zPalestynyiużytewwalcenafroncie,aPolacymielizająćsięzabezpiecza-
niemtyłów.PonadtoStalinwstrzymałrekrutacjędowojskapolskiego,cobyło
związanerównieżzkłopotamiaprowizacyjnymi.Napoczątkusierpnia1942r.,
wdrugiejturzeewakuacji,wyekspediowanołącznie70tys.Polaków,naktórych
składałysię44tys.żołnierzyoraz26tys.cywili.Łączniewobuewakuacjachofi-
cjalniewzięłoudziałok.115tys.osób,wtym75tys.wojskowych20.
Władzeradzieckieniezgodziłysięnapropozycjęgen.Andersapozostawie-
niawZSRRniewielkiegoośrodkarekrutacyjnego,którymiałbyprowadzićdal-
szyzaciągdopolskiejarmii.Latem1942r.,bezpośredniopoewakuacjiwojsk
polskich,postanowionozamknąć9z20delegaturambasadyRP
,m.in.wSara-
towie,ArchangielskuiWładywostoku,zewzględunaHwrogąwobecZSRR
działalność”,atakżeHrobotęwywiadowczą”.Równocześniearesztowanocały
personelkierowniczytychplacówek,czyliok.150osób21.
WtensposóbJózefStalinostateczniepozbyłsiępotencjalnegoproblemu,
jakimbyłypolskiesiłyzbrojnewZSRR,podporządkowanerządowiRPwLon-
dynieimógłzacząćpowoliorientowaćswojąpolitykęzmierzającądostworzenia
polskichjednostekwojskowych,podległychbezpośrednioZwiązkowiRadziec-
kiemuirealizującychjegointeresy.
KolejnyrazwHpolskiejrozgrywce”napierwszyplanwysunąłsięppłkZyg-
muntBerling,którynanowostałsięistotnymogniwemwwykonywaniupolityki
nakreślonejprzezradzieckiegoprzywódcę.Dokońcasierpnia1942r.Berling
sprawowałfunkcjękomendantabazyewakuacyjnejwKrasnowodzku,alewkon-
sekwencji,napolecenieNKWD,zdezerterowałzarmiiAndersaipozostałna
terenieZwiązkuRadzieckiego.Wdrugiejpołowiewrześniazostałskierowany
doMoskwy,gdziestworzył7-punktowymemoriał,wktórymdeklarowałpełną
lojalnośćwobecZSRR,całkowicieodcinałsięodrządupolskiegowLondynie,
19Ibidem,s.13–14.
20Ibidem,s.13.
21P.Żaron,Kierunekwschodniwstrategiiwojskowo-politycznejgen.WładysławaSikorskiego
1940-1943,Warszawa:PaństwoweWydawnictwoNaukowe,1988,s.164–165,168–169.
