Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
ROZDZIAŁI
stwierdzając,żeprzestałonjużreprezentowaćinteresynarodupolskiego.Było
torównoznacznezotwartązdradą22.
Wkwestiachterytorialno-ustrojowychBerlinguważał,iżPolskajakokraj
suwerennyidemokratycznypowinnazawiązaćścisłysojuszzeZwiązkiem
Radzieckim,atakżeniezgłaszaćpretensjiwobecziemutraconychnaKre-
sach,tj.pozostającychnawschódodliniiCurzona.Równocześniepostulował
przyznanieRzeczpospolitejPrusWschodnich,WolnegoMiastaGdańskoraz
HstarychpiastowskichziemnadNysą,OdrąiBałtykiem”.Byłgorącymzwolen-
nikiemutworzeniapolskichformacjiwojskowych,któreprowadziłybywalkę
ubokuArmiiCzerwonejażdowyzwoleniaziemRPorazostatecznegopoko-
naniaIIIRzeszy.Wedługpolskiegooficeratekstpowyższegomemoriałuzostał
bezpośredniodostarczonyStalinowi23.
Należyjednakwspomnieć,żeogólnainicjatywapolityczna,dotycząca
powstaniawojskpolskichpodkontroląinaterenieZSRR,należaładoWandy
WasilewskiejorazgrupykomunistówskupionychwokółukazującegosięwKuj-
byszewieodmaja1942r.czasopismaHNoweWidnokręgi”.Współpracowały
znimm.in.takieosoby,jak:JerzyPutrament,StefanJędrychowski,Alfred
Lampe(jakojedynyczłonekkierownictwaKomunistycznejPartiiPolski,który
przeżyłrozwiązaniejejstrukturirepresjestalinowskieIIpołowylat30.XXw.)
orazRomanWerfel.Jeszczew1942r.wystosowalioni,uzgodnionąuprzednio
zwładzamiradzieckimi,odezwę,wktórejapelowalioumożliwienieimstwo-
rzeniaorganizacji,któramiałabyzajmowaćsięochronąireprezentacjąintere-
sówPolakówpozostającychwZwiązkuRadzieckim.Naskutektychzabiegów
powołanowMoskwieKomitetOrganizacyjnyzWandąWasilewskąnaczele,
a1marca1943r.założonoZwiązekPatriotówPolskich(ZPP),którypozaopra-
cowaniemiwydaniemswojegomanifestu,niepodejmowałnarazieżadnych
dalejidącychdziałań24.
Wartojednaknadmienić,żewrzeczywistościZPPbyłjedyniezapleczem
politycznymdlapismaHWolnaPolska”,którejpierwszynumerzostałwydany
właśnie1marca1943r.,choćsamaorganizacjawówczasjeszczeformalnienie
istniała.Dopierowdniach9–10czerwca1943r.odbyłsię,przyudziale66dele-
gatów,IZjazdZwiązkuPatriotówPolskich25.
22J.Tomaszewski,Sowietyzacja…,op.cit.,s.32;Jeszczeostrzejwmateriipodległościisłużalczo-
ściBerlingawobecZSRRiStalinawypowiadająsięinnihistorycyorazpublicyści.VideD.Bar-
giełowski,Konterfektrenegata,Warszawa:OficynaWydawniczaHRytm”,2013,passim.
23Z.Berling,Wspomnienia,HKultura”,nr10,Paryż1972,s.131.
24R.Kaczmarek,HistoriaPolski1914-1989,Warszawa2010:WydawnictwoNaukowePWN,
s.472–473.
25K.Kersten,Narodzinysystemuwładzy.Polska1943-1948,Poznań:KantorWydawniczySAWW
1990,s.19.
