Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
AGNIESZKAWAŁĘGA
dzieciimłodzieżydowarunkówposzczególnychkrajów,wktórychosiedlalisię
Polacy,byłodlaichrodzicówsprawąniezwykleistotną:
Organizatorowiewychowania,chcącdźwignąćoświatęszkolnądopoziomuoświatyspołe-
czeństw,wśródktórychzamieszkaliwychodźcypolscy,musieli-niezależnieodmacierzy-
stejliteraturypedagogicznej-układaćsystemydostosowanedowarunkówiokoliczności
lokalnych9.
Oczywiścieodnotowywałonróżnicepomiędzyosobamiztzw.pierwszejdoby
emigracjipolitycznejpo1830r.areprezentantamikolejnychgrup,wtymemi-
grantówekonomicznych.Dotyczyłyonezwłaszczanadzieinapowrótdokraju
wprzyszłościiprzygotowaniadziecidoadaptacjiwodmiennychwarunkachżycio-
wych.Zaszczególnieinteresująceuznałpublikacjewydanewlatach40.i50.XIXw.
SzczegółowoprzybliżyłczytelnikomtreściInstrukcjidlaDyrektoraszkołynarodowej
wychodźcówpolskichwParyżu.Celemtejplacówkimiałobyćwychowaniemłodzieży
wduchuKomisjiEdukacjiNarodowej,bywprzyszłościmogławydajniepracować
narzeczojczyzny.KarbowiakprzytaczałodpowiedniefragmentyInstrukcji,obra-
zującenajważniejszezadanieszkołyparyskiej:
Jedynemtylkoprawidłem,odktóregoDyrektorowiszkołypolskiejnigdyoddalićsięnie
będziewolno,jesttazasada,żegdykażdaspołecznośćpowinnawychowywaćiukładać
ludzipodługswoichpotrzebicelów,doktórychdąży,wwychowaniudziecipolskichna
tułactwiewszystkobędziesięodnosiłodopotrzebujarzmionejPolski10.
Głównymprzedmiotemtroskinauczycieliiwychowawcówtejplacówkimiałobyć
stworzenieodpowiedniegośrodowiskawychowawczego,wolnegoodwszelakich
negatywnychwpływów,orazcodziennyprzykładpatriotycznienastawionychopie-
kunów.WocenieKarbowiaka:nInstrukcjawcałościiwszczegółachpodjęładawne,
dobre,rodzimetradycjepedagogiczne”11.
Równiewieleuwagikrakowskihistorykwychowaniapoświęciłopublikowanej
w1846r.wPoitierspracyAleksandraNapoleonaDybowskiego
12
pt.Myśliowy-
chowaniunarodowym.ByłotostreszczenieIIczęścijegoobszernegodzieła,które
zbrakufunduszypozostałowrękopisie,jednakwydarzeniarewolucyjnez1846r.
skłoniłyjejautoradopublikacjiwybranegofragmentudotyczącegoogólnegowy-
9Tenże,Polskaliteraturapedagogicznanaobczyźnie1830-1909,nSzkoła”1909,nr2,s.104.
10Tamże,s.110.
11Tamże,s.111.
12AleksanderNapoleonDybowskibyłczynnymuczestnikiempowstanialistopadowego,emigrantem
przebywającymwwielukrajachEuropy,m.in.weFrancji,wSzwajcarii,AngliiorazNiemczech.Członek
wieluorganizacjiemigracyjnych,wydawcaczasopism,bibliotekarz,nauczycieljęzykówobcych.Szerzej
natentematm.in.:L.Zieliński,„Republikanin”-pierwszepolskieczasopismowAnglii,nRocznikHistorii
CzasopiśmiennictwaPolskiego”1957,nr6/2,s.24-39;H.Grajewski,AleksanderNapoleonDybowskiijego
projektkonstytucjidlaPolskiz1848roku,Łódź1959.
AdamMickiewiczUniversityPress©2021