Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp:literaturaobozowa
25
vkomand”
,oficjalniezwanychvobozamipracy”(Arbeitslager,AL).Taostatniana-
zwabyłaprzejawemogólnejhitlerowskiejtendencjidomaskowaniainadawania
nazwbrzmiącychniewinnie48.
Oczywiścienazywanievpolskimiobozamikoncentracyjnymi”
,oobozach
natychmiastowejzagładyjużniewspominając,obozówniemieckichjestprzeja-
wemzłejwolialboignorancji,albo(takjakvgetażydowskie”)skrótemmyślo-
wym,któryprzytrafiłsięnawetZofiiNałkowskiejwMedalionach49.Wracając
dowypowiedziŚleszyńskiego,wypadałobypoczynićjeszczejednozastrzeżenie;
mianowicie-cojużsygnalizowałem-obózkoncentracyjny(np.Ravensbrücklub
Mauthausen)iobózzagłady(np.Sobibór,awłaściwieSS-SonderkommandoSo-
bibor,takiejbowiemnazwyużywaliichtwórcy)niesątymsamym.Dzisiajprzez
obózkoncentracyjnyrozumiesięinstytucjęnietylkoizolującą,leczbędącątakże
narzędziemterroruimiejscemniewolniczejpracy,taką,wktórej-wróżnejskali
-uśmiercasięludzipoprzezpracę,tortury,eksperymentymedyczne,aniekiedy
przezdoraźneegzekucje.Sątojednakegzekucjeinneniżwobozachokreślanych
(wsposóbwpełniświadomy)mianemobozówzagładylubośrodkównatychmia-
stowejzagłady(poniemiecku,wszaknieoficjalnie,Vernichtungslager),takichjak
wspomnianyjużSobibor,atakżeKulmhof,Belzec,Treblinka(pozostanęprzyich
właściwej,niemieckiejnazwie)orazczęściowoAuschwitz,Lublin(Majdanek)czy
vobózjanowski”weLwowie(ZwangsarbeitslagerLemberg-Janowska).
Swojądrogą,niemieccyiaustriaccyzwolennicyHitlera(otychdrugichzwy-
klesięniepamięta)50wykazalisię,powodującądodatkowekłopotybadawcze,
ogromnąinwencjąwdziedzinie(najlepiejnamznanych,nazistowskich)obo-
zów.Nietylkopodzielilinatrzykategorie,wzależnościodstopniarygoru,obozy
koncentracyjne(Konzentrationslager),lecztakżeutworzyli/wyodrębnilijeszcze
obozypracy(Arbeitslager),obozykarne(Strafager),wychowawczeobozypracy
(Arbeitserziehungslager),obozyprzesiedleńcze(Umsiedlungslager)iprzejściowe
(Durchgangslager),obozydlazakładników(Internierungslager)itd.Niezawsze
różnicemiędzynimisąwyraźne.Bywałopozatym,żewjednymmiejscuistnia-
łydwatypylagru,anawetwięcej.NaprzykładAuschwitznajpierwbyłobozem
48AndrzejJózefKamiński,Koszmar…,s.50-52.
49Pisarkaniefortunniewspominaovpolskichobozachśmierci”najpierwwszkicu
LudziewOświęcimiu(vGłosLudu”1945,nr157,s.5).Sformułowanietozostałoutrwa-
lonevpowszeczasy”wzmienionejwersjitekstu,zatytułowanejDorośliidzieciwOświę-
cimiu,włączonejdotomuMedaliony(Czytelnik,Warszawa1946).
50Austriakamibylim.in.AmonGöth,komendantusytuowanegoopodalPła-
szowaobozupracy,przekształconegonapoczątku1944rokuwobózkoncentracyj-
ny(KLPlaszow),FranzStangl,komendantobozówzagładywSobiborzeiTreblince,
OdiloGlobocnik,kierującyzagładąŻydówwramachAktionReinhardt,atakżeErnst
Kaltenbrunner,szefGłównegoUrzęduBezpieczeństwaRzeszywlatach1943-1945.
