Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polscyprzedstawicielespółdzielczościwzorowalisięnaprzykładachza-
chodnich,dokładnieopisującsposóbfunkcjonowaniatamtejszychspółdzielni.
RozwiniętysystemspółdzielczywkrajachzachodniejEuropybyłdlapolskie-
go,rozwijającegosiępodkoniecXIXwiekuruchuspółdzielczego,wzorem
godnymnaśladowania.Zprzykładówangielskich,niemieckich,belgijskichczy
francuskichwyciąganopraktycznewnioski,jeżdżonozagranicę,abyzbliska
przypatrzećsięjakdziałająteorganizacje.Dlarodzącegosiępodkoniec
XIXwiekupolskiegoruchuspółdzielczegosytuacjabyłakorzystna,ponieważ
toprzesunięciewczasiepozwoliłowdużejmierzeskopiowaćsprawdzonejuż
wzoryzachodnie.
1.2.PrekursornowoczesnegorolnictwaDezyderyChłapowski
Kolektywistyczneideepojawiałysięwpolskiejliteraturzespołeczno-
-gospodarczejjeszczeprzedzaborami.Widaćjewpracachpolskicharian,któ-
rzyszukalikolektywistycznychrozwiązań,atakżewstatuciehrubieszowskiej
fundacjizałożonejprzezStanisławaStaszica,któramiałabyćzalążkiemnowej
równościmiędzyludźmi.Stanowiłamieszaninęelementówpatrymonialnych
idemokratycznych,indywidualnychikolektywistycznych.Wątkispółdzielcze
iagrarystycznepojawiałysięteżoddawnawpolskimpiśmiennictwieczasów
zaborów.Wieluautorówzdawałosobiesprawęzkoniecznościrozwojunowo-
czesnegorolnictwa(zwłaszczawzaborzepruskim)jakosposobuwalki
zgermanizacjąiwypieraniempolskichgospodarstw.Dorównaniepoziomem
rozwojugospodarstwomjunkierskimbyłotamnieomalpatriotycznymobo-
wiązkiemdrobnejwłasnościziemskiej.Polskaczasówzaborówtokrajrolniczy.
Mimorozwijającegosięprzemysłu,nadalrolnictwopozostawałogłównym
działemgospodarki.Stądteżwmyślispołeczno-ekonomicznejtegookresu
problemyzwiązanezrolnictwemodgrywałyistotnąrolę.Zainteresowanie
nowoczesnymiformamiuprawyziemi,organizacjąpracywrolnictwieiwpro-
wadzaniemreformcechowałowieluświatłychwłaścicielimajątkówidziałaczy
ruchuspółdzielczego.Polskiruchspółdzielczyniemiałcharakteruradykalnego,
leczreformistyczny.Jegopoczątkinaziemiachpolskichsięgająlat80.
XIXwieku.Trzebajednakpamiętać,żewyrósłonbezpośredniozdokonań
pojedynczychprekursorów,którzyniejednokrotnie,podpatrującnaZachodzie
nowoczesnemetodypracywrolnictwie,wdrażalijeusiebiewmajątkach,
częstoniebezoporówkonserwatywnychchłopówiwielkiejnieufności
sąsiadów.
15