Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Formyprereportażowewwydawnictwachokresuzaborów
dodatkowychprzeszkódwjejrozwojuBarbaraBieńkowskawymieniawzględy
cenzuralneorazadministracyjnepoczynaniazaborców,stosującychflwszelkiego
rodzajurestrykcjeprawneutrudniająceuzyskiwaniezezwoleńnaprowadzenie
działalnościedytorskiejiksięgarskiej”30.Wzwiązkuztegotypuograniczenia‑
miwomawianymokresieruchwydawniczo-księgarskinaziemiachpolskich
flodznaczałsięprodukcjądrobnicową”31.Zwyjątkiemnielicznychprężnychoficyn
literackich,m.in.przywołanejjużfirmyGebethneraiWolfalubrównieznanego
wydawnictwaMichałaArcta,większośćnakładcówwydawałazaledwiepojedyn‑
czeegzemplarzeksiążek.
Należyjednakzaznaczyć,żenaprzełomieXIXiXXwiekuprasa–jakomedium
piśmiennicze–takżeoddziaływałananiewielkąskalęzuwaginaniskipoziom
oświatyiwysokistopieńanalfabetyzmuspołeczeństwa,widocznyzwłaszcza
wKrólestwiePolskim.WdrugiejpołowieXIXwiekuanalfabetyzmwKongre‑
sówcesięgałnawet60–70%(wpozostałychzaborachbyłnieconiższy)32.Ztego
powoduczytelnikamiwarszawskichgazetbyligłównieprzedstawicielefloświe‑
conych”warstwinteligencji,ziemiaństwaimieszczaństwa,którzystanowiliwów‑
czasznikomyodsetekludności33.
Wdobiezaborówutworyprekursorskiewobecreportażuniedocieraływięc
domasowegogronaodbiorcówanipoprzezprasę,anipowiązanązniąprodukcję
wydawniczo-księgarską.Wynikałotozarównozwymienionychbarierspołecz‑
nychorazedukacyjnych,jakizbrakurozpoznaniategogatunkuwówczesnej
refleksjiteoretycznoliterackiej.Tendencjeutrudniającecyrkulacjęprozyprere‑
portażowejnaziemiachpolskichpogłębiłysięwokresieIwojnyświatowej,która
znaczącoograniczyłaprodukcjęwydawnicząwewszystkichtrzechzaborach.
Paradoksalniejednakdziałaniawojennewytworzyłysytuacjęspołeczno-po‑
litycznąsprzyjającąekspansjirozmaitychformliterackiegoiparaliterackiego
dokumentu,azatemuformowałygruntpodwłaściwyrozwójreportażuwodrodzo-
nejPolsce.
30B.Bieńkowska:Książkanaprzestrzenidziejów.Przywspółpr.E.Maruszak.Warszawa2005,
s.182.
31S.Arct,E.Pawłowska:Wydawcywarszawscy…,s.337.
32Zob.B.Bieńkowska:Książka…,s.189;B.Bieńkowska,H.Chamerska:Zarysdziejów…,
s.305.
33Zob.Z.Kmiecik:Prasawarszawskawlatach1886-1904.Wrocław1989,s.22.
35
