Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
TomaszZarycki
przez1905r.byłniższy.Przedpowstaniemstyczniowymnadrzędnąfunkcję
pełniłoTowarzystwoRolniczewKrólestwiePolskim.Rewolucja1905r.przy-
niosłapowstanieDumyPaństwowejwPetersburgu,doktórejlicznieweszli
Polacy.Oznaczałotowzmocnieniepozycjiwimperialnympoluwładzyburżu-
azji,aleiinteligencji-zarównoliberalnej,jakinarodowej.Ichprzedstawiciele
dołączylidoDumy(choćjużwcześniejzasiadaliwRadziePaństwaImperium
Rosyjskiego),stając-cociekawe-poróżnychstronachgłównegopodziałupoli-
tycznegowówczesnympolupolitycznymimperium.Częściowojednakkoordy-
nowaliswojedziałaniawramachKołaPolskiego.Podobnekołofunkcjonowało
wRadziePaństwawWiedniu,wberlińskimReichstaguorazwSejmiePruskim
(Landtagu).Polskiepartielewicoweniezdecydowałysięwprawdzienaudział
wwyborachdoDumy,więcniewchodziłydordzeniapolitycznegopolaimpe-
rium5.Jednakichzwiązekzimperialnympolemwładzyjesttakżeznaczący,
zarównonapoziomieideowym,jakiludzkim.WszczególnościPPS,jakzapro-
ponowałtoWiktorMarzecwtekścieztegotomu,możebyćpostrzeganajako
swoistyDprojektmienszewicki”,azatemodbicie,czyteżfraktalneodtworzenie,
wpolskimpoluwładzyfrakcjiimperialnegopolawładzy.Bliskowspółpracowali
zesobąpolscyirosyjscykomuniści,costanowiprzykładwięziinnegotypu,
konstytuującejraczejśrodowiskopanimperialne,aleznajdującesiępoczątkowo
nadalekimmarginesiepolapolitycznego.Dotegozaczynająsięwyłaniaćinne
narodoweprotopolawładzy,którezczasemkonkurujązpolskim,np.ukraiń-
skieilitewskie.Znamiennyjestwtymkontekściechociażbyprzypadekbrata
GabrielaNarutowicza-Stanisława,któryzostałsygnatariuszemaktuniepodleg-
łościLitwy.Dopolalitewskiegoprzenosisięponadtoczęśćdziałającychwpolu
polskimnaukowców,jaknp.MichałRömer.Ciekaweinterakcjezachodzą
waustriackiejczęściPolski.Tampartielewicowesązrazusilniezsynchroni-
zowanezaustriackąlewicą.Jednocześniekluczowąopozycjędladominujących
konserwatystówstanowisilnyruchchłopski.JednakprzedIwojnąświatową
doGalicjiwkraczainstytucjonalniezzaborurosyjskiegoNarodowaDemokracja
ipowoliprzejmujeczęśćlokalnejscenypolitycznej.Mamywięctudoczynienia
zintegracjąpolskiegoprotopolawładzynazasadzieprzenoszeniajegoformzczę-
ścirosyjskiejdoaustriackiej.Następniepo1915r.całyobszarPolskiznajduje
siępodkontroląniemiecko-austriacką,coodcinagoodwpływówrosyjskiego
polawładzy.JakzauważaMarzecwswoimtekścieztegotomu,zahamowało
toprocesyrewolucyjne,któreogarnęłyRosję,iwrezultacierewolucjawedług
bolszewickiegoskryptubyławPolscepostrzeganajakozewnętrzna,akonflikt
społecznyprzeniósłsięnaarenędefiniowanąjakomiędzynarodowa,stającsię
opozycjąmiędzykomunistycznąRosjąakapitalistycznąPolską.
5SocjaliściniestartowaliwwyborachdopierwszejDumy,aledodrugiejstartowałajuż
SDKPiL,adotrzeciejtakżePPS-Lewica.
